چکیده:
تحلیل فلسفی احکام مدنی از جمله موضوعات مهم اسلام است. تحقیق حاضر با عنوان «فلسفه اﺣﻜﺎم ﻣﺪﻧﻲ در اسلام» با روش توصیفی- تحلیلی به معرفی موضوع میپردازد. هر علمی از جمله احکام مدنی اسلامی زمانی پویاست که ناظر به رویکردها و پرسشهای نوپیدا و مرتبط با آن، پاسخهای مستدل ارائه نماید. ضرورت همسویی و توجه به شرایط و فرهنگ رایج و حاکم بر زمان از جملهی این مباحث است. برخی بر این باورند که گوهر ذاتی دین عبارت از اعتقادات و اخلاق، اما احکام فقهی امری عرضی و ناظر به عرف زمان پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و اله بوده و اختصاص به زمان گذشته دارد. از این رو تغییر در آنها باتوجه به شرایط کنونی ضروری است. از ثمرات این بحث میتوان به فلسفهدار شدن احکام مدنی در اسلام و فواید مثبت مترتب بر آن اشاره کرد. یافتههای تحقیق بیانگر این امر است که احکام مدنی مستند به علم نامحدود خداوند، براساس مصالح و مفاسد نفسالامری به منظور تامین سعادت انسانها بهگونه فرازمانی وضع شدهاند. احکام مصرّح در قرآن کریم و سنّت قطعی، ابدی و فرازمانی میباشند. دیدگاه برخی از دگراندیشان و کارشناسان مبنیبر فرق گذاشتن بین آموزههای اعتقادی، اخلاقی و فقهی قرآن کریم و اعتقاد به جاودانگی آموزههای اعتقادی، اخلاقی و نه فقهی، صحیح نبوده، با استناد به دلایل ذکر شده از اساس باطل است. ﻧﻈﻢ ﺣﻘﻮﻗﻰ در ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﺎص ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﺻﻮﻟﻰ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ. ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ اﻳﻦ اﺻﻮل، ﻛﻪ ﻣﺒﻨﺎی اﻳﺠﺎد اﻳﻦ ﻧﻈﻢ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﺧﺼﻰ ﺑﺮ آﺳﻴﺐﺷﻨﺎﺳﻰ و اﺻﻼح ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎﺷﺪ، در ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﺐ رﻓﻊ ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻰﺷﻮد و از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ دادرﺳﺎن و ﻣﺠﺮﻳﺎن را ﻳﺎری ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﺎﻧﺪ. ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ اﺻﻮل در ﻳﻚ ﻧﻈﻢ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺧﺎص ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮان در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ «اﺻﻮل ﻛﻠﻰ ﻧﻈﺎم ﺣﻘﻮﻗﻰ» آنها را «اﺻﻮل ﺟﺰﺋﻰ در ﻧﻈﻢ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺧﺎص» ﻧﺎﻣﻴﺪ، ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮع و ﻫﺪف از آن اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ. در ﻣﺴﻴﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﻣﺎﻫﻴﺖ و ﻫﺪف ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ «اﺻﻞ ﻛﻠﻰ» ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ آن ﻧﻈﻢ ﺣﻘﻮﻗﻰ ﺧﺎص ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
(230 آيا پيام اين آيات ، دستوري موقتي براي مردم زمان پيامبر اسلام صلي الله عليه و اله است يافرازماني و هميشگي است ؟ حکم جواز تعدد همسر و در صورت عدم توانايي، اکتفا به يک همسر و نيزجواز مباشرت و خوردن و آشاميدن در شب هاي ماه مبارک رمضان و ضرورت رعايت حقوق بانوان حتي پس از طلاق و خوش رفتاري با آنان در آيات پيش گفته ، چون احکامي فقهي ميباشند، موقتي و ناظر به زمان گذشته اند يا فراتاريخي ميباشند؟ چه عاملي مانع استمرار اين گونه احکام است ؟ آنچه از اين آيات با توجه به جاودانگي قرآن و دين اسلام به دست ميآيد، اين است که همه ي اين ها دستورات واحکامي فرازماني و جاودانه بوده ، نميتوان آن ها را فقط ناظر به زمان گذشته دانست .