چکیده:
از فتاوای مطرح در دیۀ شکستگی جمجمه میتوان دریافت که نوع فقها جمجمه را در تمام سنین، یک استخوان به همپیوسته در نظر گرفتهاند. اما جمجمۀ کودک استخوان یکپارچه نیست، بلکه از استخوانهای مجزا تشکیل شده که به وسیلۀ بخش غضروفی به هم متصلاند. طبق قواعد، باید در فرضی که شکستگی منتهی به آسیب به غضروف یا استخوان دیگر جمجمه میشود، تعدد شکستگی محسوب شود. عدم تصریح فقها به حکم شکستگی جمجمۀ کودک، این تبادر را ایجاد میکند که این مسئله مغفول بوده و مورد بررسی موشکافانۀ فقهی قرار نگرفته است. این نوشتار به روش تحلیلی-انتقادی و با استفاده از منابع کتابخانهای، به بررسی دو وجه تساوی و تفاوت دیه و ارش شکستگی جمجمۀ کودک و بزرگسال پرداخته است. بر این اساس، اگرچه تعدد بافت جمجمه در کودکان، این احتمال را تقویت میکند که آسیب به هر بافت، دیۀ مستقلی را بهدنبال داشته باشد. ولی از دید عرف، غضروف ادامۀ استخوان بوده و آسیب امتداد یافته از استخوان به غضروف دو آسیب مستقل محسوب نمیشود. بنابراین در فرض مسأله، بیش از یک دیه لازم نیست.
یتبین من الفتاوی المطروحه فی دیه کسر الجمجمه ان الفقهاء نوعا اعتبروا الجمجمه عظما واحدا ممتدا فی جمیع الاعمار. لکن جمجمه الطفل لیست عظما واحدا، بل تتکون من عظام منفصله یتصل بعضها ببعض بواسطه الجزء الغضروفی. وفقا للقواعد، فی افتراض ان الکسر یودی الی جرح الغضروف او عظم اخر فی الجمجمه، یجب مراعاه الکسور المتعدده. ان عدم تصریح الفقهاء بحکم کسر جمجمه الطفل یعطی انطباعا بان هذه القضیه قد اهملت ولم یتم تدقیقها من قبل الفقه. قامت هذه المقاله بتحلیل جانبی المساواه والاختلاف بین دیه وارش کسر الجمجمه لدی الاطفال والبالغین بطریقه تحلیلیه نقدیه وباستخدام المصادر المکتبیه. وفقا لذلک، علی الرغم من ان تعدد انسجه الجمجمه عند الاطفال یعزز احتمال ان تکون للجرح الذی یصیب کل نسیج دیه مستقله، ولکن من وجهه نظر العرف، فان الغضروف هو استمرار للعظم والجرح الممتد من العظم الی الغضروف لا یعتبر جرحین مستقلین. لذلک، لا یلزم اکثر من دیه فی مفروض المساله.
خلاصه ماشینی:
بنابراین، این پرسش مطرح است که در فرض امتداد آسیب در جمجمۀ کودک، از استخوان به بخش غضروفی، آیا یک آسیب محسوب شده و یک دیه خواهد داشت؟ یا به دلیل تعدد در نوع بافت، باید آسیب مذکور، متعدد و در نتیجه برای آن دیۀ متعدد در نظر گرفته شود؟ به بیان دیگر آیا این آسیب ملحق به آسیبهای جمجمۀ بزرگسالان شده، و مشمول مادۀ 709 قانون مجازات است؟ یا با توجه به اینکه چنین آسیبی، فقط شکستگی استخوان نیست و آسیب به غضروف درز بین استخوان جمجمه نیز هست، شامل دیه و ارش جداگانه میشود؟ ii.
بنابراین در فرضی که شکستگی منتهی به آسیب به غضروف یا استخوان دیگر جمجمه شود، باید تعدد شکستگی محسوب شده و برای آن دیه و ارش متعدد در نظر گرفته شود.
2 دیۀ آسیب به استخوان سر در قالب اصطلاحات هاشمه 3 ، منقّله 4 ، مأمومه 5 و دامغه 6 مطرح شده است، ولی همانگونه که اشاره شد در بیان حکم این فروع، میان سر کودک و بزرگسال همسانی انگاشته شده است که از این منظر، شکستگی جمجمۀ کودک بحثی نو شمرده میشود.
اطلاق این ماده شامل جمجمۀ کودک میشود؛ زیرا اگرچه بنابر فرض مسأله، ضربه و نوع آسیب یکی است، ولی بهخاطر تعدد محل شکستگی، موضوع دیه متعدد است.
اما باید در نظر داشت که در روایات وارد شده، معصوم در مقام بیان میزان دیۀ شکستگی جمجمه بوده است و قرینۀ متصل یا منفصلی بر تقیید در کلام نسبت به بزرگسال نیست.