چکیده:
فرار مالیاتی باعث تضعیف توان مالی دولت در انجام وظایف حاکمیتی می شود. بنابراین شناسایی پیامدهای فرار مالیاتی می تواند نقش بسزایی در تبیین هرچه بهتر جایگاه مالیات در اداره جامعه داشته باشد. براین اساس، پژوهش حاضر تلاش دارد تا آثار و پیامدهای فرار مالیاتی را با یک رویکرد کل نگر و از طریق تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش گردآوری دادهها توصیفی پیمایشی، از نوع همبستگی است. داده های پژوهش حاضر به کمک پرسشنامه جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کارکنان سازمان امور مالیاتی، اداره امور اقتصادی و دارایی، نیروی انتظامی و دانشگاه های استان کردستان هستند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده تحلیل رگرسیون و مدل سازی معادلات ساختاری انجام شده است. همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS و Amos استفاده شده است. براساس تحلیل عاملی اکتشافی 5 مولفه (اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی، سیاسی و فرهنگی) به عنوان پیامدهای فرار مالیاتی (متغیر وابسته) شناسایی شدند. این پنج مولفه 64 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین می کنند. سپس براساس تحلیل عاملی تاییدی مرتبه اول اطمینان حاصل گردید که بین سازه های نظری و تجربی انطباق و همنوایی لازم وجود دارد. در ادامه با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی مرتبه دوم مشخص گردید که تمامی متغیرهای مکنون بر متغیر وابسته اثر مثبت و معناداری دارند. همچنین ترتیب اثرگذاری آنها عبارت بودند از: فرهنگی، مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی. در نهایت اثرات 6 متغیر جمعیت شناختی (جنسیت، سن، تحصیلات، رشته تحصیلی، سنوات خدمتی و نوع سازمان) بر روی متغیر وابسته مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. طبق نتایج به دست آمده سه متغیر سن، تحصیلات و سنوات خدمتی بر متغیر وابسته اثر مثبت و معناداری دارند. بنابراین درک و شناخت پیامدهای فرار مالیاتی می تواند نقش موثری در کاهش فرار مالیاتی ایفا نماید.
خلاصه ماشینی:
بر اين اساس ، پژوهش حاضر تلاش دارد تا آثار و پيامدهاي فرار مالياتي را با يک رويکرد کل نگر و از طريق تحليل عاملي اکتشافي و تأييدي مورد مطالعه و بررسي قرار دهد.
٢. ادبيات و مباني نظري پژوهش ماليات قسمتي از درآمد يا دارايي افراد است که براي تامين مالي مخارج عمومي و همچنين اجراي سياست هاي مالي در راستاي حفظ منابع اقتصادي، اجتماعي و سياسي پرداخت ميشود (کاسا، ٢٠٢١).
بدين معنيکه ابتدا از طريق تحليل عاملي اکتشافي مؤلفه هاي اصلي پژوهش شناسايي و سپس از تحليل عاملي تأييدي مرتبه اول معناداري رابطه بين متغيرهاي پنهان و گويه هاي آزمون و در ادامه با استفاده از تحليل عاملي مرتبه دوم رتبه بندي اين متغيرها براساس ميزان تاثيرشان در تشکيل و تبيين سازه اصلي (پيامدهاي فرار مالياتي) بررسي شده است .
تحليل عاملي تأييدي مرتبه دوم پس از اجراي تحليل عاملي تأييدي مرتبه اول ، در اين بخش با توجه به اثرات علي در مدل مفهومي پژوهش و به منظور بررسي معناداري اثر هريک از متغيرهاي مکنون اصلي و نيز رتبه بندي اين متغيرها براساس ميزان تاثير آنها در تشکيل و تبيين سازه اصلي (پيامدهاي فرار مالياتي) از تحليل عاملي تأييدي مرتبه دوم استفاده شده است که نتايج حاصل از اجراي آن در شکل ٢ و جدول شماره ١٤ منعکس شده است .
C. R) محاسبه شده براي هر پنج متغير مکنون مورد بررسي بيشتر از ٢/٥٨ بوده و درنتيجه اين متغيرهاي مکنون داراي اثر مثبت و معناداري در تبيين /شکل گيري سازه اصلي پژوهش "پيامدهاي فرار مالياتي" هستند.