چکیده:
قرآن کریم بهمثابه یک مـتن منسجم ادبی، روشهای گـوناگونی را برای تاثیرگذاری بر مخاطب و القای مفاهیم والای خود به کار گرفته است. ازجمله این روشها، هنجارگریزی است که گاهی از آن با عناوینی همچون "آشناییزدایی"، "انحراف از نرم" یا "عدول از زبان معیار" و... یاد میشود که از بارزترین یافتههای صورتگرایان روس است و تاکید اصلی آن بر تمایز یک اثر ادبی از صورت عادی زبان است. جفری لیچ، زبانشناس و منتقد ادبی انگلیسی، به شکلی سامانیافته و کاربردی به این نظریه شکلگرایان روسی تحت عنوان "هـنجارگریزی" پرداخت. الگوی لیچ درواقع شکل مـنسجم اندیشههای این مکتب ادبی-_زبانی است. در جستار حاضر تلاش میشود با بهکارگیری الگوی هشتگانه لیچ و با روش توصیفی و تحلیل انتقادی، جنبههای دلالی انواع هنجارگریزی در ترجمه معاصر پیرانی بهعنوان یکی از جدیدترین ترجمههای فارسی قرآن کریم، به بوته نقد و تحلیل گذاشته شود. نتایج پژوهش حاکی از آن است که توجه به ابعاد معنایی و دلالی بافتهای هنجارگریز، میتواند گامی موثر در راستای ارتقای سطوح معناشناختی عبارات قرآنی و کشف لایههای بلاغی-معنایی این کتاب آسمانی باشد. اما با توجه به اینکه ترجمه مذکور حاصل کار یک تیم تخصصی است، در کنار ویژگیهای مثبت بسیاری که دارد در حد انتظار معانی برخاسته از هنجارگریزی زبانی قرآن را منعکس ننموده است، و این امر سبب شده تا این ترجمه از برخی معانی و مفاهیم والای نهفته در عبارات و مفردات قرآنی فاصله بگیرد.
لقد استخدم القران الکریم، باعتباره نصا ادبیا متماسکا، اسالیب مختلفه للتاثیر علی المخاطب وغرس مفاهیمه السامیه. یعد «الهروب من الاعراف»، من هذه الاسالیب والذی یشار الیه احیانا بعناوین مثل "التغریب" او "الانحراف عن لغه المعیار" او "الانحراف عن اللغه القیاسیه" وما الی ذلک، وهو احد النتايج الاکثر وضوحا التی توصل الیها الشکلانیون الروس، وینصب ترکیزها الاساسی علی تمییز العمل الادبی الترجمات الفارسیه للقران ووضعه فی بوتقه النقد والتحلیل. وتشیر نتايج البحث الی ان الاهتمام بالابعاد الدلالیه والرمزیه للانسجه غیر المعیاریه یمکن ان یکون خطوه فعاله نحو تح لهذا الکتاب الالهی. ولکن باعتبار ان الترجمه المذکوره هی نتیجه عمل فریق متخصص، بالاضافه الی سماتها الایجابیه العدیده، فقد عملت بشکل جید ودقیق للغایه فی مجال الترجمه الصوتیه والنحویه غیر المعیاریه، اما فی مجال المعانی المعجمیه والدلالیه والمکتوبه والاسلوبیه والزمانیه (حسب الامثله المدروسه) لم تعکس المعاییر اللغویه للقران کما کان متوقعا، مما جعل هذه الترجمه تنای بنفسها عن بعض المعانی والمفاهیم السامیه المخباه فی العبارات والمصطلحات القرانیه.