چکیده:
«مهدویت» در بین امت اسلامی، بهویژه علمای شیعه مورد اتفاق نظر است. در عین حال، تفاوت در نگرش به این موضوع، در بین عالمان به چشم میخورد؛ به گونهای که دانشمندان اسلامی را در طی اعصار مختلف میتوان از این زاویه بازشناسی و طبقهبندی کرد. در سده اخیر نیز متفکران و دانشمندانی در جهان اسلام و از جمله در حوزه علمیه قم، درعین وفاق در اصل عقیده مهدویت، منظر و زاویه نگاه آنان به موضوع متفاوت است. این نگرشهای مختلف به چند دسته کلی قابل طبقهبندی است: رویکرد روایی، عقلی، عرفانی، تاریخی، اجتماعی-سیاسی و...، قابل طبقه بندی است.
این مقاله در صدد است با تبیین رویکردهای مختلف به موضوع مهدویت و نیز معرفی چهرههای شاخص در هر رویکرد، به سیر این خطوط در قرن چهاردهم شمسی، در حوزه علمیه قم بپردازد. روش این پژوهش تحلیلی_توصیفی از طریق بررسی آثار مکتوب مهدوی قرن اخیر درحوزه علمیه قم است.
The concept of Mahdism” is a subject of consensus among the Islamic community, especially among Shiite scholars. However, there are noticeable differences in the perspectives on this issue among scholars, such that Islamic scholars can be categorized and classified from this perspective throughout different eras. In recent century, thinkers and scholars in the Islamic world, including those in the seminaries of Qom, despite the consensus on the principal belief in Mahdism, have different views and perspectives on the subject. These different perspectives can be categorized into several general approaches: traditional, rational, mystical, historical, social-political, and so on. This article aims to delve into the various approaches to the topic of Mahdism, as well as to introduce prominent figures within each approach, tracing these lines in the fourteenth century AH within the Seminay of Qom. The method employed in this research is analytical-descriptive, conducted through examining the written works on Mahdism of the recent century within the seminaries of Qom.
خلاصه ماشینی:
این مقاله در صدد است با تبیین رویکردهای مختلف به موضوع مهدویت و نیز معرفی چهرههای شاخص در هر رویکرد، به سیر این خطوط در قرن چهاردهم شمسی، در حوزه علمیه قم بپردازد.
این مقاله در صدد است با تبیین رویکردهای مختلف به موضوع مهدویت و نیز معرفی آثار و چهرههای شاخص در هر رویکرد؛ به ترسیم این خطوط در قرن چهاردهم شمسی در حوزه علمیه قم بپردازد.
دوم: رویکرد روایی_ اجتهادی یکی دیگر از رویکردها به موضوع مهدویت، در صد ساله اخیر در حوزه علمیه قم؛ «رویکرد اجتهادی _ تحلیلی» به احادیث مهدویت است.
در قرن اخیر، نگرش به ابعاد اجتماعی و سیاسی اندیشه مهدویت، از سوی اندیشمندان حوزه علمیه قم، مورد توجه بوده است.
امام خمینی از جمله شخصیتهای حوزه علمیه قم است که با این رویکرد به موضوع مهدویت مینگرد.
ایشان قلمرو عدالتگستری دولت کریمه برخی از مهدی پژوهان، از منظر «جامعه شناسانه» به موضوع مهدویت نگریسته و موضوع ظهور امام مهدی؟عج؟ را پدیده مهم اجتماعی قلمداد میکنند و انقلاب آن حضرت را امام مهدی؟عج؟ را فراتر از ابعاد اقتصادی و اجتماعی و مانند آن که نوعاً مورد توجه عمومی است؛ مطرح کرده است و اصلاح تمام شئون عالم و آدم را جزء قلمرو عدالتگستری آن حضرت خوانده و از این رهگذر روزنۀ جدیدی برای افراد محقق در مسئله مهدویت گشوده است تا جریان عدالتگستری امام مهدی؟عج؟ را با استفاده از متون دینی با این رویکرد نیز مورد تحقیق و تحلیل قرار دهند (همان، ج12، ص207).
سومین نوع رویکرد به اندیشه مهدویت «رویکرد عقلی» است؛ که از قرن پنجم هجری و از حوزه علمیه بغداد آغاز شده است.