چکیده:
بیان مسئله: تصاویر گاوکشی مقدس در آیین میترا و نبرد رستم با دیو سفید در نگاره های گذشته و نقاشی قهوه خانه ای دارای ویژگی های بصری و تصویری است که با مطالعۀ آن ها شباهت هایی بینشان، قابل تشخیص است. این شباهت و ارتباط فرمی، مورد مناسبی برای تطبیق و بررسی نوع ترکی ببندی و ویژگی های بصری و تصویری این نگاره ها است. با توجه به ای نکه نگارۀ نبرد رستم و دیو سفید به جهت صوری با صحنۀ گاوکشی مقدس توسط میترا-مهر شباهت هایی دارد و هردو نبرد در غار رو یداده و به طور کلی غار در ادیان مختلف مقدس و دارای جایگاه مهمی بوده است. هدف پژوهش: با دستیابی به نوع روابط و تاثیرات در عناصر به کاررفته در نظام ترکی ببندی از قبیل نوع نشستن و ایستادن پیکره ها، خطوط رهنمونگر و سایر عناصر تصویری و بصری به تطبیق آثار با ماهیت کیفی پرداخته شده است. روش پژوهش: نوع تحقیق، بنیادی-نظری و روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی است. اطلاعات و منابع به صورت کتابخانه ای و از آرشیو شخصی نگارنده گردآوری شده است. نتیجه گیری: نقاشان قهوه خان های )صحنۀ کشته شدن دیو سفید به دست رستم( را طبق الگوهای پیشین در آثار نگارگران ترسیم کرد هاند. این تاثیرات در نظام ترکیب بندی مثلثی، حالت نشستن پیکره ها روی موجود مغلوب )گاو و دیو سفید( و وجود خنجر در دست میترا و رستم مشهود است. کیی از ویژگی های نگار هها، بازتاب تصویری نیروی خیر و شر است. اگرچه اعتقاد به وجود نور و تار کیی ریشه در باورهای باستانی ایرانیان دارد، به نظر می رسد نگاه نگارگران و توجه آنان به خیر و شر، برگرفته از شاهنامه باشد.