چکیده:
فقهالحدیث در آموزههای امامان (ع) از جایگاه رفیعی برخوردار است، بهطوری که
فهم یک حدیث را بر نقل هزار حدیث برتر دانستهاند. در روایات اهل بیت (ع) بر اصولی به
منزله ضوابط فهم حدیث تکیه شده است. اهم این ضوابط عبارتاند از: اهتمام به نقل به
الفاظ، جواز نقل به معنی با توجه به شرایط معین، توجه به وسعت معانی کلمات، دقت در
شناخت حقیقت و مجاز، بهکارگیری راهکارهای مناسب در حل تعارض اخبار، عدم غفلت
از طبقهبندی و تنویع روایات و...
خلاصه ماشینی:
"امام صادق (ع) در سخنی میفرماید: «انتم افقه الناس اذا عرفتم معانی کلامنا ان الکلمة لتنصرف علی وجوه فلو شاء انسان لصرف کلامه کیف شاء و لا یکذب» (صدوق، 1379: 2) و در حدیث دیگر آن حضرت تأویلپذیری کلمه را تا هفتاد وجه اعلام میکند که هر یک میتواند توجیهی داشته باشد (همان جا) بدیهی است که بسیاری از تأویلات به عمل آمده باطل و ناروا خواهد بود، چه به جهت غفلت از محکمات تفکر امامان و چه به جهت عمد در تحریف معنوی مقاصد آنان، از اینرو، امام صادق (ع) در مقام انتقاد از غلات فرمود: «گاه میشود که با شخصی سخن میگویم و او را از جدال در دین نهی میکنم و از قیاس او را برحذر میدارم.
عبدالرحمن بن ابی عبدالله از امام صادق (ع) نقل میکند که آن حضرت فرمود: «اذا ورد علیکم حدیثان مختلفان فاعرضو هما علی کتاب الله، فما و افق کتاب الله فخذوه، و ما خالف کتاب الله فردوه» (حر عاملی 1398: 18/84) قابل ذکر است که در خصوص عرضه حدیث بر قرآن روایات متعددی وارد شده که کلینی آنها را در بابی تحت عنوان «الاخذ بالسنة و شواهد الکتاب» (همان، ج 1، 71-69) جمع کرده است."