چکیده:
همانطور که از عنوان مقاله هویداست، بحث از جامعهپذیری دینی ـ فرهنگی یک موضوع جامعهشناسانه است که به جریانشناسی فرآیندی در آمریکا میپردازد که در قبال اقلیت شیعی در طول سالهای اقامت آنها انجام پذیرفته است. جهتگیری سیاسی در آمریکا در برابر شیعیان، در وهله اول، مبتنی بر «انزواسازی» و «طردشدگی» قرار گرفت. اما بعد از چندی، این سیاست جای خود را به «انحلال و ادغام» مسلمانان، از جمله شیعیان داد؛ سیاستهای اجتماعی که از طریق جامعهپذیری دینی ـ فرهنگی انجام میپذیرد.پرسش اساسی اینجاست که پادگفتمان تئوری ادغام چیست و چگونه جامعه شیعیان آمریکا میتواند به یک جامعه خودبنیاد تبدیل شود که بهصورت خودآگاه درصدد حفظ هویت شیعی خود برآید؟در این مقاله، نویسنده با بهرهگیری از تجربه میدانی در آمریکای شمالی و استفاده از مصاحبه انبوه و مطالعه منابع کتابخانهای، به واکاوی سرگذشت شیعیان در آمریکا میپردازد. همچنین راهبردی به نام «همگرایی» را نیز بهعنوان دستورالعمل مواجهه با سیاستهای اجتماعی دولت آمریکا در برابر شیعیان برمیشمارد که بر اساس پنج مزیت «متوسط پایین سنّی»، «میزان ازدواج»، «نرخ باروری»، «سطح تحصیلات» و «ارتباطات خانوادگی» کاملا انضمامی و تحققیافتنی خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
واکاوی رابطه جامعه پذیری دینی و خانواده در میان اقلیت های شیعی خانواده به عنوان یکی از اساسیترین کانون های شکل گیری باورهای دینی فرزنـدان به شمار میرود و این مسئله در میان «مهـاجران » و «اقلیـت هـا» از اهمیـت بیشـتری برخوردار خواهد بود؛ چرا که طبیعتا در فرآیند جابه جایی و آشنایی بـا محـیط جدیـد، فرزندان ، تا مدتی با خانواده أنس بیشتری پیدا میکنند تا اینکه بتوانند با شرایط نو وفق پیدا کنند و دایره روابط اجتماعی خود را گسترده تر سازند.
میزان تأثیرگذاری نظام آموزشی بر جامعه پذیری اقلیت های شیعی یکی از شیعیان شبه قا ره که شهروند کانادا بود و تجربه زیـادی از تعامـل بـا مراکـز شیعی در آمریکا را نیز داشت ، به این حقیقت اشاره میکرد که «فرزنـدان مـا دیگـر در اختیار ما نیستند و آنها در طول شبانه روز اکثر وقت خود را در مدارس سپری میکنند.
اما شرایط اقلیت های شیعی از منظر جامعه پـذیری دینـی نوع دوم نیز قابل تصور است و آن اینکه کشوری مانند ایـران کـه مهـم تـرین خاسـتگاه شیعی در فضای بین الملل تلقی میشود، چه سازوکاری را برای حفظ ایـن اقلیـت هـا سامان میدهد؟ چه راهبردهایی را در دستور کار قرار میدهد تا این شـیعیان بـه جـای تأثیرپذیری از الگوی جامعه پذیری دینی در آمریکـا، از پـارادایم «تعامـل »١ و بـه تفـع هویت شیعی خود دفاع کنند.