چکیده:
مقالۀ حاضر به تببین چگونگی تربیت اخلاقی متعالیه، براساس تفاسیر ملاصدرا، میپردازد. این پژوهش که با روش تحلیل محتوای قیاسیـ استقرایی انجام شده است، برای تبیین چگونگی تربیت اخلاقی به تحلیل محتوای تفاسیر ملاصدرا پرداخته و اصول و روشهای تربیت اخلاقی را واکاوی کرده است. اصول و روشهای تربیت اخلاقی در دو دسته سلبی و ایجابی ناظر به دو مرحلۀ اصلی تخلیه و تحلیه در تربیت اخلاقی متعالیه دستهبندی شدهاند. برایناساس، در بخش سلبی، پنج اصل و هفت روش و در بخش ایجابی نیز هشت اصل و شش روش استخراج شده است. اصول بخش سلبی عبارتند از: تهذیب ظاهر، مراقبت از اعمال، تهذیب نفس، دوری از حبّ دنیا و مراقبت از خواطر ذهنی. اصول بخش ایجابی نیز عبارتند از: عقلورزی، تفکر، مراقبت در مسیر کسب علم، تکرار، ایجاد ملکات نیکو، تعدیل قوای جسمانی و نفسانی، توجه به تفاوت وسعها و بهگزینی در معاشرت. روشهای سلبی عبارتند از: ریاضت، زهد، انفاق، دوری از همنشین بد، پاسخ به شبهات، دوری از عادات نامناسب، دوری از افراط و تفریط. روشهای ایجابی نیز عبارتند از: اطاعت از شرع، عمل به مقتضای علم، برهان، تذکر، ایجاد عادات پسندیده و موقعیتمداری.
This article explain how to educate morally basaed on the interpretations of Molla sadra. The research was done with the method of comparative and inductive content analysis.The principles and methods of moral education are classified into two categories, negative and positive, referring to the two main stages of evacuation and discharge in transcendental moral education.Based on this, five principles and seven methods have been extracted in the negative part, and eight principles and six methods have been extracted in the positive part. The principles of the negative part are:The principles of the negative part are: refining the appearance, taking care of the actions, refining the soul, avoiding the love of the world and taking care of mental thoughts.The principles of the positive part also include: rationality, thinking, care in the path of acquiring knowledge, repetition, creating good properties, adjusting physical and emotional powers, paying attention to the difference in sizes and being selective in socializing.The negative methods are: austerity, asceticism, charity, avoiding bad company, answering doubts, avoiding inappropriate habits, and avoiding excesses.Positive methods also include: obeying Sharia, acting according to knowledge, proof, warning, creating good habits and being situational.
خلاصه ماشینی:
به عبارت دیگر، در این اصل به آراستن نفس با ملکات اخلاقی تأکید شده و توجه به ملکات و تلاش برای ایجاد ملکات نیکو، یکی از اصول ایجابی تربیت اخلاقی متعالیه است که در مرحلۀ ایجاد آرایش اخلاقی مناسب میتواند مورد توجه قرار بگیرد.
در بخش بعد، به روشهای تربیتی در دو عنوان پرداخته شده است: 3- روشهای سلبی در تربیت اخلاقی متعالیه: ناظر به مرحلۀ تخلیه و پیراستن در این بخش نیز روشها تحت دو عنوان کلی سلبی و ایجابی مورد بحث واقع خواهند شد؛ در بخش روشهای سلبی، هفت روش به دست آمده است که عبارتند از: ریاضت، زهد، انفاق، دوری از همنشین بد، پاسخ به شبهات، دوری از عادات نامناسب و دوری از افراط و تفریط.
ملاصدرا گاهی از اعمال دینی و عبادات نیز باعنوان ریاضت یاد کرده و آنها را ازآنجهت که در جهت رهایی از محسوسات و بالفعل ساختن عقل یاری مینمایند، مورد تأکید قرار داده است؛ بنابراین مجاهده و ریاضت در راه زدودن رذائل اخلاقی و مبارزه با نفس و دوری از شهوات و لذات دنیایی، یکی از روشهایی است که مورد توجه ملاصدرا در تفاسیر بوده و میتواند زمینۀ تحقق اهداف تربیت اخلاقی متعالیه را فراهم سازد.
ارتباط اصل تعدیل قوای جسمانی و نفسانی با روش دوری از افراط و تفریط 4- روشهای ایجابی تربیت اخلاقی متعالیه: ناظر به تحلیه و آراستن 1-4- اطاعت از شرع توجه به اوامر شرعی و پیروی از شرع که در بسیاری موارد نمود بیرونی داشته و در قالب اعمال شرعی نمایانگر میشود، یکی از راههای پرداختن به ظواهر است.