چکیده:
جستار حاضر، کنکاشی تطبیقی درباب تبیین نمونههایی از تاثیر شاهنامه فردوسی توسی
در دورة صفویان با تاکید بر هویت جویی ایرانی و زبان پارسی بر مبنای توالی تاریخی شاهنامه
است. پس از سقوط ساسانیان» توجه به شاهنامه و رواج فرهنگ و هویت ناشی از آن سیر نزولی
یافت. لذا این پرسش مطرح گشت که در دوران حکومت دودمان «صفوی» بر ایران زمینء چگونه
سیر مذکور به صورت ارتقاعی گسترش یافت.؟ اهداف مقاله, شامل: بررسی و شناخت شاخصههای
هویت ترکیبی ایرانی - اسلامی دوران صفویه. دستیابی به عوامل تاثیرگذار شاهنامه بر نوع
شاخصههای هویتی ایرانیان پس از تشرف به دین مبین اسلام است. در این نوشتار» ضمن معرفی
اوصاف اجتماعی دوران حاکمیت صفویهاء عملکرد در سطح ملی جهت ایجاد احیاء هویت ایرانی با
رویکرد پیوند سنن باستانی ۰ ملی. اسلامی بررسی شده است. انعکاس هویت جویی ایرانی زبان
پارسی, تعامل شاهنامه در هویت یابی مذکورء از مسائل قابل توجهی است که تحولی شگرف در
این دوره پدید آورد. در راستای تحقیق و تجزیه موارد فوقء گسترش اسامی شاهنامهای در دوره
حکومت خاندان صفوی مد نظر قرار گرفت و نمودار گردید که علاوه بر نمادهاء القاب. طی دوران
خلاصه ماشینی:
جالب است که بسياري از صفات پادشاهان عجم که در شاهنامه فردوسي ذکر شده ، در مورد شاهان صفوي به کار مي رود، اسکندربيک منشي، شاه اسماعيل را خسرو عهد کيقباد زمان مي نامد.
يکي از اين تحولات توجه به فرهنگ شاهنامه ، شاهنامه نويسي و شاهنامه خواني است که در اين راستا علاوه بر توجه به جشن هايي که در شاهنامه به آنها اشاره شده است ، توجه به اسامي پادشاهان و پهلوانان ملي و حماسي ايران براي فرزندان حايز اهميت است ، بنيانگذار سلسله صفوي شاه اسماعيل اسامي چهار فرزند پسر خود را نام هاي شاهنامه اي انتخاب کرد که همين مسأله باعث توجه توده مردم به اسامي اين چنيني گرديد.
مسلم است که انتخاب نام هاي برگرفته از شاهنامه در اين دوره بدون دليل نبوده است ؛ چراکه صفويان تلاش داشتند فرهنگ تمدن و مليت ايراني را تجديد بناء کنند و حکومت ملي در ايران را دوباره به وجود آورند.
( نولدکه ، ص ٢١ ـ٢٣ ؛ ترجمه فارسي، ص : ٤٨ ـ ٥٢ ، خالقي مطلق ، همان ، ص ٣٣٦ ـ ٣٤٨ ) از ميان اين حماسه سرايان ، در حالي که اسدي طوسي با وجود تأثير پذيرفتن از شاهنامه ، خود نيز به سبک مستقلي رسيده است ، ديگر حماسه سرايان پس از او به چنين استقلالي دست نيافته ، بلکه همان زبان و سبک فردوسي را در سطحي ساده و روزمره تقليد کرده اند.