چکیده:
بررسی مسائل جهادی اسلام در توسّل به نیروی نظامی و اقدامات قهرآمیز علیه دشمن و نحوه رفتار با غیر نظامیان و افراد غیر مقاتل، حاکی از ابتنای مقرّرات بشر دوستانه اسلام بر اصول بنیادینی است که در وضعیّت های مختلف مخاصمات، زمینههای لازم را برای اجرای احکام جهادی اسلام فراهم میسازند. عدالت، حقّ حیات و احترام به کرامت انسانی از جمله مبانی حقوق بشردوستانه اسلام محسوب میشوند که هر کدام از آنها جایگاه و اهمیّت خاصی در جهاد فی سبیل الله دارند. ادلّه قرآنی، روایی، عقل، اجماع و قواعد مسلّم فقهی، تولید و کاربرد تسلیحات کشتار جمعی را منع کردهاست؛ لذا در این نوشتار ضمن بررسی مفهوم و مصادیق تسلیحات کشتارجمعی، مباحثی چون عدالت، حقّ حیات و کرامت انسانی که به عنوان مبانی عدم جواز استفاده از تسلیحات کشتارجمعی بحث شده، به بررسی آیات و روایات، عقل و اجماع که از جمله مهمترین ادلّه صدور حکم در خصوص مباحثی نظیر تسلیحات کشتار جمعی است؛ پرداخته میشود. در این تحقیق، منع تولید و بکارگیری تسلیحات کشتارجمعی در فقه اسلامی مورد واکاوی قرار گرفته و مصادیق سابق آن را میتوان تنقیح مناط و وحدت ملاک گرفته و بر مصادیق فعلی منطبق کرد؛ همچنین منع بکارگیری این سلاحها در شرایط عادی از قواعد عرفی مستفاد میگردد.
Examining Islamic Jihad issues in resorting to military force and coercive actions against the enemy and the way to treat civilians and non-combatant people indicates that the humanitarian provisions of Islam are based on the fundamental principles that provide the necessary grounds for the implementation of Jihad rules in different conflict situations. They provide Islam. Justice, the right to life and respect for human dignity are among the foundations of humanitarian rights in Islam, each of which has a special place and importance in Jihad in the cause of Allah. Quranic evidence, narration, reason, consensus and Muslim jurisprudence rules have prohibited the production and use of weapons of mass destruction; Therefore, in this article, while examining the concept and examples of weapons of mass destruction, topics such as justice, the right to life, human dignity, which are discussed as the bases for not allowing the use of weapons of mass destruction, to examine the verses and traditions, reason and consensus, which are among the most important evidences for issuing verdicts. Regarding topics such as weapons of mass destruction; Paid. In this research, the prohibition of the production and use of weapons of mass destruction in Islamic jurisprudence has been analyzed, and in the books of the jurists of the previous examples, it can be revised and applied to the current examples; Also, the prohibition of using these weapons in normal conditions is based on customary rules.
خلاصه ماشینی:
ادله قرآني، روايي، عقل ، اجماع و قواعد مسلم فقهي، توليد و کاربرد تسليحات کشتار جمعي را منع کرده است ؛ لذا در اين نوشتار ضمن بررسي مفهوم و مصاديق تسليحات کشتارجمعي، مباحثي چون عدالت ، حق حيات و کرامت انساني که به عنوان مباني عدم جواز استفاده از تسليحات کشتارجمعي بحث شده ، به بررسي آيات و روايات ، عقل و اجماع که از جمله مهم ترين ادله صدور حکم در خصوص مباحثي نظير تسليحات کشتار جمعي است ؛ پرداخته ميشود.
بدين ترتيب ، جاذبه هاي نوين بشردوستانه ، تأثير چنداني در تصويب اين کنوانسيون نداشته است (رابرتسون ، ١٣٨٣: ٢٦٦)؛ بايد توجه داشت که توليد و استفاده از جنگ افزارهاي کشتار جمعي و سلاح هسته اي از جمله تهديدات جوامع انساني در عصر حاضر محسوب ميشود که ميتواند جان انسان هاي زيادي را گرفته و تا سال ها آثار مخرب در نسل هاي بشري از خود به جاي گذارد و همزيستي مسالمت آميز افراد را در جوامع بشري تهديد جدي کرده و صلح جهاني را به مخاطره اندازد؛ به اين دليل ، در زمره جرايم عمده و کلان عليه انسانيت محسوب ميشود.
از آنجا که مهم ترين هدف حقوق بشر در اسلام ، حمايت از کرامت و عزت انساني است عدالت ، مبناي اصلي همان قواعد محسوب ميشود و لذا ميدان منازعه مسلحانه همچنان که ممکن است بستر بزرگ ترين جنايات بشري باشد، ميتواند صحنه تحقق عدالت و اجراي آن در جنگ نيز باشد و باور به آن ميتواند حتي در بکارگيري و کنترل شيوه ها و ابزارهاي جنگي وحشيانه و مخوف ، نقش کليدي داشته باشد؛ اين حقيقت را به ويژه در مورد تسليحات کشتارجمعي ميتوان ملموس درک کرد.