چکیده:
مسئله کُردها یکی از مسائل قومی در ایران معاصر بوده است. در عمده پژوهشهایی که در ارتباط با کُردها انجام شده است، بیشتر به چگونگی ارتباط کردها با دولت و کمتر به زیست اجتماعی - سیاسی درونی آنها پرداخته شده است. بهعبارتی، مفروض اصلی بیشتر پژوهشهای مرتبط با کُردها بر همگون بودن جماعت کُردی تأکید دارد. درحالیکه از دیدگاه این نوشتار، کُردها مانند بسیاری از جماعتهای دیگر، گروهی همگن نیستند. بهعبارتی، پویایی تحولات اجتماعی کُردها مبتنیبر دو تمایز سنت - مدرنتیه و همگرایی - واگرایی منجربه پدیدارشدن شکافهای اجتماعی در میان آنها شده است؛ بنابراین، در همین راستا، تلاش شده است با رهیافت جامعهشناسی تاریخی و بهرهگیری از مطالعات کتابخانهای و تکنیک مصاحبه، به بررسی مهمترین شکافهای اجتماعی و پیامدهای سیاسی آن در میان کُردها پرداخته شود. نتایج این پژوهش نشان داد که مجموعهای از شکافهای ساخت اجتماعی سنتی و مدرن مانند شکافهای قبیلهای، مذهبی، زبانی، نسلی و جنسیتی در کنار برخی شکافهای سیاسی مانند منازعات ایدئولوژیک، رقابت نخبگان سیاسی و کشمکشهای حزبی و درونحزبی در میان کُردها سبب شده است که هویت سیاسی کُردها یک هویت سیاسی متکثر باشد و هیچ جریان سیاسی در میان کُردها نتواند هژمونیک شود.
The issue of the Kurds has been one of the most challenging ethnic issues in contemporary Iran. Most of researches that have been done in connection with the Kurds, have focused on how this ethnic relate to the sovereignty, and less has been done on the internal socio-political life of the Kurds. In other words,the main assumption of most of the researches related to the Kurds emphasizes the homogeneity of the Kurdish community, while from the point of view of this article, the Kurds are not a homogenous group like many other communities. The dynamics of Kurds' social transformation, which are based on the two distinctions of tradition-modernity and convergence-divergence, have led to the emergence of social cleavages among them. Therefore, in this regard, we have tried to examine the most important social cleavages and their political consequences among the Kurds with using the Historical Sociological approach, and the library studies and interview techniques. The results of this research showed a set of traditional and modern social construction cleavages such as tribal, religious, linguistic, generational, and gender cleavages along with some political cleavages such as ideological conflicts, political elites' competitions, and conflicts. Party and intra-party differences among the Kurds have caused the political identity of the Kurds to be a plural political identity and no political movement among the Kurds can ever become hegemonic.
خلاصه ماشینی:
به عبارتي ، پويايي تحولات اجتماعي کردهـا مبتنـي بر دو تمايز سنت - مدرنتيه و هم گرايي - واگرايي منجربه پديدارشدن شـکاف هاي اجتمـاعي در ميـان آن ها شده است ؛ بنابراين ، در همين راسـتا، تـلاش شـده اسـت بـا رهيافـت جامعه شناسـي تـاريخي و بهره گيري از مطالعات کتابخانه اي و تکنيک مصـاحبه ، بـه بررسـي مهم تـرين شـکاف هاي اجتمـاعي و پيامدهاي سياسي آن در ميان کردها پرداخته شود.
نتـايج ايـن پـژوهش نشـان داد کـه مجموعـه اي از شکاف هاي ساخت اجتماعي سنتي و مدرن مانند شکاف هاي قبيله اي ، مذهبي ، زباني ، نسـلي و جنسـيتي در کنــار برخــي شــکاف هاي سياســي ماننــد منازعــات ايــدئولوژيک ، رقابــت نخبگــان سياســي و کشمکش هاي حزبي و درون حزبي در ميان کردها سبب شـده اسـت کـه هويـت سياسـي کردهـا يـک هويت سياسي متکثر باشد و هيچ جريان سياسي در ميان کردها نتواند هژمونيک شود.
باتوجه به مطالب پيش گفته ، پرسش اصلي اين مقاله چنين مطرح ميشـود کـه چه شکاف هاي اجتماعي در ميان کردها وجود دارد و پيامدهاي سياسي آن کدم اند؟ اين پژوهش از نوع بنيادين و کاربردي است که با بهره گيري از رهيافت جامعه شناسـي تاريخي و به کارگيري مطالعات کتابخانه اي و اسنادي همچون کتاب ، مقاله ، رسـاله و منـابع اينترنتي، در کنار مصاحبه با پنج پژوهشگر، به نگارش درآمده است .
شکل شماره ٩: شکاف ميان گروه ها و احزاب کردي جمع بندي و نتيجه گيري دغدغه بيشتر پژوهش هاي قومي در ايران بر فاصله اقوام مختلـف بـا حاکميـت متمرکـز بوده است ؛ بنابراين ، الگوي زيست سياسـي - اجتمـاعي درون اقـوام کمتـر موردتوجـه پژوهشگران قرار گرفته است .