چکیده:
هدف: این پژوهش به دنبال واکاوی معانی نمادهای عاشورایی، با قابلیت نمایشی است، و ترسیم چگونگی بازنمایی نمادهای عاشورایی در فیلم و سریالهای تلویزیونی، و راههای ارتقاء آنها است. روششناسی پژوهش: بهرهگیری از روش (تحلیل محتوای کیفی) و تکنیک نشانه شناسی جان فیسک. یافتهها: یافتهها نشان میدهدکه، نمادهای استفاده شده در فیلمها و سریالهای تلویزیونی با موضوع عاشورا دارای مفاهیم عمیقی هستند که میتوان از آنها در راستای تعمیق بخشی و تولید یک معنای دقیق در قالبی نمایشی استفاده کرد. نتیجهگیری: نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که نمادهای عاشورایی دارای ظرفیتهای بسیار بالایی برای استفاده درآثار نمایشی هستند، اما سازندگان آثار نمایشی به چگونگی بازنمایی این نمادها توجه کافی ندارند و در بیشتر موارد در بازنمایی آنها اشتباه کردهاند. این نحوه بازنمایی گاهی مفاهیم دیگری را در قالب نمادهای عاشورایی به بیننده منتقل کرده است. کلیدواژهها: نماد، نشانه، سریال تلویزیونی، مختارنامه، عاشورا، بازنمایی
Abstract Purpose: The purpose of this study was to explore the meanings of Ashura symbols with dramatic capability, and to map how ashura symbols are represented in movies and TV series, and ways to promote them. Methodology: This study was conducted using qualitative content analysis and Janfisk semiotics technique. Findings: The findings show that the symbols used in Ashura-themed movies and TV series have deep meanings that can be used in order to deepen and produce a precise meaning in a theatrical format. Conclusion: The results of the present study show that Ashura symbols have very high capacities to be used in dramatic works, but the creators of dramatic works do not pay enough attention to how to represent these symbols and in most cases they have made mistakes in their representation. This way of representation has sometimes conveyed other concepts to the viewer in the form of Ashura symbols.
خلاصه ماشینی:
نتیجهگیری: نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که نمادهای عاشورایی دارای ظرفیتهای بسیار بالایی برای استفاده در آثار نمایشی هستند، اما سازندگان آثار نمایشی به چگونگی بازنمایی این نمادها توجه کافی ندارند و در بیشتر موارد در بازنمایی آنها اشتباه کارشناسیارشد، دانشکده دین و رسانه، دانشگاه صداوسیما، قم، ایران jnhossein@yahoo.
بسیاری از این نمادها باتوجهبه تم و مضمون فیلم و سریالهای تلویزیونی انتخاب میشوند، اما نکته قابلتأمل در این نمادها، معانی و مفاهیم آنها است که باید در زمان بهکارگیری آنها بهطور دقیق مورد مطالعه قرار بگیرند چراکه این نمادها خواسته یا ناخواسته مفاهیم مختلفی را به بیننده منتقل میکنند که اگر در هنگام بهرهگیری از آنها دقت نشود، نهتنها از کیفیت انتقال مفاهیم دینی به بیننده کاسته میشود بلکه گاهی مفاهیم دینی بهگونهای اشتباه در ذهن مخاطب شکل میگیرد.
پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که چگونه میتوان از نمادهای عاشورایی در فیلم و سریالهای تلویزیونی همانند سریال مختارنامه بهره برد بهنحوی که مفاهیم دینی بهدرستی و بهجای خود به بیننده منتقل شود.
شعاع، آنیزاده، حاجمحمدیاری، دوستی و شایستهرخ (1393) در پژوهشی با عنوان «محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران» به بررسی آئینها، آواها و نمادهای عاشورایی از نگاه فرهنگی و اجتماعی و نمود آنها در جامعه اسلامی پرداختهاند و توجه ویژهای به تاریخچه این آئینها و نمادها کردهاند.
الگوی نشانهشناسی جان فیسک سه سطح دارد که در پژوهش از این سه سطح در تحلیل نمادهای فیلمهای عاشورایی و سریال مختارنامه استفاده شده است.