چکیده:
کتاب «منطق خونجی» به نوآوریهای منطقی افضل الدین خونجی (590-646ق.) در کتاب «کشف الاسرار عن غوامض الافکار» میپردازد. از میان همة نوآوریهای ریز و درشت این منطقدان در مباحث تصورات، تصدیقات، قیاسهای حملی و شرطی، کتاب «منطق خونجی» تنها به بخش تصدیقات و قضایای حملی میپردازد و عناوین زیر را با ابزارهای منطق جدید مورد بررسی قرار میدهد: قضایای حقیقیه و خارجیه (شامل پنج فصل)، گزارههای همیشهصادق (شامل پنج فصل)، موجهات (شامل سه فصل)، و عکس مستوی (شامل سه فصل). در این کتاب، آرای ویژة خونجی با آرای پیشینیان مانند ابنسینا و فخر رازی مقایسه شده و وجه نوآورانه بودن آرای خونجی تعیین گردیده است.
Khunaji’s logic deal with the logical novelties Afzal al-din al-Khunaji in his Kashf al-asrar an ghawamiz al-afkar. Among all the novelties of Kashf on concepts, defintion, propositons, and categorical and hypothetical syllogisms, Khunaji’s logic just deals with the following titles: real and external (haqiqi and khariji) propositions (five chapters), tautologies (five chapters), modalities (three chapters), and convesion (three chapters). In Khunaji’s logic, his points of views have been compared with those of his predessesors such as Avicenna and Fakhr al-din al-Razi. All these have been acomplished using methods of the modern mathematical logic.
خلاصه ماشینی:
٣. اهمیت کتاب منطق خونجی چنان که گفته شد، شاخص ترین دوران های منطق سـینوی را مـیتـوان دو دورة قـدما و متأخران دانست که ابن سینا و خونجی منطق دانان شـاخص ایـن دو دوره انـد.
هم چنین ، ازآن جاکه کشف الأسرار خونجی مهم ترین نقطۀ عطف در منطـق اسـلامی پـس از منطق شفای ابن سیناست ، آشنایی با نوآوریهای این کتاب میتواند به شـناخت تحـولات منطــق در قــرن هفــتم و پــس از آن کمــک کنــد و در نگاشــتن «تــاریخ منطــق اســلامی» پژوهش گران را یاری رساند.
در کشور ما نیز بحث های تطبیقی، به ویژه تطبیق منطق قدیم و جدید، سال هـای بسـیاری است که رونق گرفته است و نویسندگان بسیاری به سود منطق جدیـد یـا در دفـاع از منطـق قدیم به نگارش پرداخته اند.
در این میان ، مطالعۀ تطبیقی منطق دانان مسلمان بـا هـم و ارزیـابی ربط و نسبت گرایش ها و دوران های منطق سینوی کم تر صورت پذیرفته است .