چکیده:
«مجلس» در لغت بهمعانی جای نشستن و مکانی است که عدهای به منظوری خاص در آنجا گرد هم میآیند و از نظر ادبی، نوعی ازخطابه است که در آنجا مواعظ و مطالبی مذهبی و اخلاقی بیان میشود که بعدا بهصورت متن ادبی عرضه میگردد. سعدی، علاوه بر آنکه از بزرگترین شاعران ایران است، یکی از بنیانگذاران نثر ساده و ممتنع، همراه با فصاحتی اعجازآمیز است. مجالس پنجگانه او که به شیوه مجالس صوفیان و در توحید و زهد و تحقیق ترتیب یافته، دارای ویژگیهایی است که آن را از دیگر انواع نثر متفاوت میسازد. مهمترین جنبه این گونه نثر، نزدیکی آن با نثر گفتاری و درآمیختگی آن با نثر ادبی، استفاده از آیات قرآنی و احادیث نبوی و تفسیر بر مذاق صوفیان و... است که در ادامه مقاله بدان پرداخته شده است.
The word “majlis” is defined as the sitting place, and it is referred to as the place where a number of people convene for a specific purpose. From the literary point of view, the word is regarded as a type of oration in which ethical sermons and religious homilies are expressed, which is later presented in the appearance of a literary text. Apart from being among the most eminent Iranian poets, Sa’di is one of the pioneers in the seemingly simple, yet hard to imitate style of writing, with a wondrous eloquence. Arranged in a mystical way under the titles of Oneness of God, asceticism, and research, His pentalogy of Majalis own such distinguishing characteristics that would make them stand out among all other forms of prose. The most striking features of this prose of his are its approximity to spoken prose and its integrity with literary prose, along with its use of Quranic verses and Holy Prophet’s remarks and mystically oriented interpretations, etc. , all of which are dealt with in the present paper.
خلاصه ماشینی:
مجالس پنجگانه كه به شيوه مجالس صوفيان و مذكّران ترتيب يافته و اساس آن بر سادگي است و در مواردي آثار وزن در نثر آشكار است و استفاده از آيات قرآني و احاديث نبوي و تفسير بر مذاق صوفيان در آن ديده ميشود و سعدی با عنوان مجلس وعظ خطیب از آن سخن میگوید: مدار توبه توقع ز من که در مسجد, سماع چنگ تأمل کنم نه وعظ خطیب آقای دکتر محمود فتوحی در مقالۀ ارزشمند «سبکشناسی رسایل سعدی» مینویسند: رسالۀ دوم متشکل از پنج نوشتار جداگانه بین سه تا هفت صفحهای است با نام «مجلس» که در واقع هر مجلس صورت نوشتاری یک منبر است.
پس از مقامات حميدي، كسي دیگر از آن تقليد نكرد، اما تأثير آن در كتابهايي چون گلستان سعدي و آثار همانند آن، كه نام مقامات را نيز بر خود نداشتند، مشهود است.