چکیده:
یک روایت ممکن است به خاطر داشتن ضعف، قابلیت اعتماد برای صدور حکم بر طبق آن را
نداشته باشد که این ضعف یا در ناحیه سند آن است و یا دلالت.خبر ضعیف به دلیل یکی از دو مورد فوق، اگر این امتیاز را پیدا کرد که مشهور
فقهاء بر طبق آن عمل کردند، آیا این عمل فقهاء موجب میشود تا ضعف در ناحیه سند یا
دلالت جبران شود و بسان یک دلیل معتبر مورد استناد قرار گیرد؟این مقاله به بررسی
جابر بودن یا نبودن شهرت روایت میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"اگر دلالت مبین بود و ابهامی در شمول و دلالت آن خبر نسبت به حکم مورد نظر وجود نداشت که بحثی نیست ولی اگر خبر مورد نظر مجمل بود که اجمال یک خبر یا به این است که از الفاظی در آن استعمال شده که مشترک لفظی است و تعیین یکی از معانی از میان معانی متعدد مقدور نیست و یا استعمال مجازی است که تعیین مراد را با مشکل مواجه ساخته و یا در عود و برگرداندن ضمیر دچار اشکال شدهایم و یا در یک حدیث اختلال در ترکیب و جابجائی فعل و فاعل و مفعول و باقی ادوات موجب اجمال و ابهام شده و یا متکلم درصدد اهمال و اجمال است و یا اسباب زیادی که ممکن است موجب نامعلوم بودن مراد یک حدیث شود که اگر خبر مورد نظر به خاطر یکی از اسبابی که اشاره شد اجمال داشته باشد و دلالت آن روشن نباشد، آیا این ضعف به عمل مشهور یعنی به اینکه قدماء از فقهاء بر طبق آن حکم کرده و فتوی داده باشند قابل جبران است یا خیر؟ مرحوم صاحب کفایه و عدهای به تبع ایشان قائل شدند که اگر دلالت خبری دچار ضعف باشد عمل مشهور نمیتواند آن ضعف و احمال را برطرف نماید که استدلال ایشان با توضیح چنین است: دلیل صاحب کفایة بر عدم جبر: محقق خراسانی رحمه الله قائل است که شهرت جبران کنده ضعف سند هست ولی جابر ضعف دلالت خبری که از نظر دلالت قصور و اجمال داشته باشد نیست و دلیلی که ایشان برای عدم جبر دلالت اقامه میکند عبارت است از: «و عدم جبر ضعف الدلالة بالظن بالمراد لاختصاص دلیل الحجیة بحجیة الظهور فی تعیین المراد و الظن من امارة خارجیة به لا یوجب ظهور اللفظ فیه ظاهر الا فیما اوجب القطع و لو اجمالا باحتفائه بما کان موجبا لظهوره فیه لو لا عروض انتفائه»(خراسانی، پیشین، ج 2، ص 305) ترجمه و توضیح:یک خبر زمانی از نظر دلالی حجت میشود که به حد ظهور برسد و ظهور عبارت از قالببیت لفظ برای معنائی میباشد که اگر به این حد رسید به سیره عقلاء حجت است و با ظن خارجی که یکی از افراد آن شهرت میباشد ظهور یعنی قالبیت لفظ برای معنا ایجاد نمیشود ولی اگر بر حسب اتفاق قطع به مراد حاصل شود قهرا حجت است ولی به طور کلی آنچه که بدان در مقام دلالت یک خبر احتیاج میباشد ظهور است که با قرائن خارج از خبر ظهور محقق نمیشود و چون موضوع حجیت خبر، ظهور است و با شهرت ظهور منعقد نمیشود، روایت ضعیف الدلالة بر ضعف خود باقی مانده و با شهرت تغییری در آن حاصل نمیشود."