چکیده:
فرمان مورد نظر،از معدود اسنادی است که از زمان حکومت افغانها در ایران باقیمانده است.این سند،متعلق به اشرف افغان است و دارای سجع مهر و تاریخ به حکومت رسیدن وی در ایران میباشد و حاوی نکات مهمی از مسائل اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی آن دوره و همچنین شیوهء حکومتگری افغانها در ایران،نحوهء برخورد آنان با عامهء مردم،اصناف و کسبه و اقلیتهای مذهبی،و قوانین وضع کردهء آنان در خصوص ازدواج اقغانها با ایرانیان،ازدواج زنان و دختران امیران مقتول و معزول،چگونگی دریافت حقوق دیوانی از کسبه،لزوم کسب اجازه جهت سکونت در هر محل،جلوگیری از دخل و تصرف غیرشرعی و غیرقانونی در اموال اهالی،لزوم حفظ شیوهء رعیتی و اطاعت از سلطان،رسیدگی حکام شرع به دعاوی مسلمانان با هندیان و یهودیان و نصارا،و موارد دیگری که ذکر همهء آنان مقدور نمیباشد.
خلاصه ماشینی:
"این فرمان،از اندک اسناد بازمانده از فرمان فرمانروائی افاغنه بر ایران است که ممهور به مهر
اشرف افغان میباشد و سجع مهر آن،عبارت است از:
اشرف افغان است و دارای سجع مهر و تاریخ به حکومت رسیدن وی در ایران میباشد و حاوی نکات مهمی از مسائل
زنان و دختران امیران مقتول و معزول،چگونگی دریافت حقوق دیوانی از کسبه،لزوم کسب اجازه جهت سکونت
جای ذکر نام و القاب،طغراهائی با این مضامین به کار
و در فرمان مزبور نیز از همین شیوه استفاده شده است.
2-امان دادن به کلیهء اهالی اصفهان از قتل عام و
مسلمانان که مجازات آنها به عهدهء حکام شرع میباشد.
اشرف افغان،پسر میر عبد الله خان و پسر عموی محمود
اشرف چون از وقوع این قضیه آگاه شد،از شادمانی در
آتش سوختهء جانان این سرا بستان افشانده،مبشر حیات
دار السلطنهء اصفهان است که از بدو طلوع صباح ابد
عام برایا و رعایا و تجار خیر مدار و متواطنین دار السلطنهء
استحقاق قتل ایشان به ثبوت و لزوم شرعی رسیده باشد
جهت امنیت بلاد و رفاهیت عباد مقرر و مستمر است.
مقرر است که هیچیک بدون عرض به پایهء سریر
غلامان و غازیان افغان و درجزینی،من بعد ارادهء تزویج با جماعت فارسیزبان از شریف و وضیع داشته باشند،
کسب اصناف و محترفهء دار السلطنهء مزبوره مینمایند،
علیه صلوات الله الملک الاکبر خیر الناس من انتفع به
عظیم»40مجتنب باشند و مضمون این عهدنامهء منشور
همانان گناه آن بر آنان است که بگردانندش همان خدا
البته درخور یادآوری است که آیات قرآنی به کار رفته در متن"