چکیده:
معرفتشناسی همواره یکی از شاخههای مورد بحث و بسیار با اهمیت فلسفه در قرن بیستم بوده است. نقطه عطفی که درتاریخ تفکر فلسفی، شروعش اندیشههای کانت بود، در قرن بیستم با تمرکز بر دیدگاه معرفت شناختیای بهنام مبناگرایی سنتی و درون گرایی معرفتشناختی، حرکتی آرام به خودگرفته بود که مقاله سه صفحهای ادموند گتیه باعنوان «آیا باورصادق موجه، علم است؟» این آرامش را به هم زد. به جرئت میتوان گفت که این مقاله، مورد نظر همه کسانی بوده است که پس از وی به معرفتشناسی پرداختهاند. وی در این مقاله، تعریف سه جزئی مورد توافق اکثر معرفت شناسان را درباب علم با ذکر مواردی چند به چالش میخواند.پس از گتیه، یکی از رسالتهای معرفتشناسی، عرضه نظریهای است در باب شرایط علم که بتواند اعتراضات او را پاسخ گوید. یکی از این نظریات که درمیان انگیزههای طرح آن میتوان پاسخگویی به اعتراضات گتیه را مشاهده کرد، دیدگاه کارکرد صحیح در باب ضمانت ـ یا جزء سوم علم یا معرفت ـ است.این نظریه را فیلسوف بزرگ و پرآوازه دین در قرن بیستم، آلوین پلنتینگا مطرح کرده است. ما در این مقاله میکوشیم تقریری کوتاه از این نظریه بهدست دهیم تا علاقهمندان بتوانند فهمی نیکو از ماهیت و چگونگی این نظریه داشته باشند.
خلاصه ماشینی:
"(Ibid,25-26) مطلب دیگری که بهمنظور رفع ابهام از مفهوم کارکرد صحیح و برنامه کار، در دستور کار پلنتینگا قرار میگیرد، ناشی از مواردی است که در آنها بهنظر میرسد کارکرد شیء هم مطابق با نحوه طراحی است و هم آنچنان که طراح درنظر داشته کار نمیکند؛ برای مثال میتوان گفت که رادیوی من کارکرد صحیحی دارد و صحت کارکردش به این است که مطابق برنامه کاری که بدان داده شده، کار میکند.
پلنتینگا میگوید: اگر ما با اساس نظریه تکامل موافق باشیم، باید معتقد شویم که ارگانیزمها میتوانند با جهشهای ژنتیکی مشخصی، به برنامه کار جدید خود دست یابند، پس میتوان گفت که در این مورد، جفری برنامه کار جدیدی یافته است، از این رو، کارکرد قوای معرفتی وی، مطابق با برنامه کار جدیدش بوده، و باورهای حاصل از آنها دارای ضمانت هستند.
همین امر در امور معرفتی نیز صادق است؛ یعنی در آنجا نیز چنین قانونی حکومت میکند، با این توضیح که یک باور تنها در صورتی دارای ضمانت است که حاصل کارکرد صحیح قوای معرفتیای باشد که در محیط مناسب فعالند، و تنها در صورتی که احتمالات آماری برای صدق آن باور در حد بالایی باشند، اضافه براین، هدف تولید آن باور، نیل به صدق باشد و نه چیزی دیگر."