چکیده:
در تشکیل هر حکومتی، ارکانی همچون سرزمین و نیروهای انسانی نقش اساسی دارند. از
میان ارکان تشکیلدهنده حکومت، رکن اصلی به طور عام، نیروهای انسانی و به طور خاص،
زمامداران، کارگزاران و کارمندان ادارات، نهادها و سازمانهای آن است. در هر
نظامی، با توجه به مبانی و اهداف خاص آن، گزینش و انتخاب و نظارت بر انتخابات،
متفاوت است. در نظام اسلامی، که مبتنی بر مبانی و اهداف الهی است، گزینش و انتخاب و
نظارت بر انتخابات نیز بر اساس همان اهداف و مبانی صورت میگیرد. بنابراین مبانی،
مناصب و مشاغل حکومتی امانت محسوب میشوند. از اینرو، باید امانتها را تنها به
افراد امین سپرد. تفاوت و نابرابری ذاتی و اکتسابی انسانها نیز مقتضی گزینش و
انتخاب برترینها برای تصدی مشاغل و مناصب حکومتی است. مناصب و مسئولیتها نیز
متفاوت و نابرابرند. به همین دلیل، برای تصدی هر یک، باید شرایطی متناسب با آن
تعیین و تنها واجدان آن شرایط را گزینش و انتخاب نمود. علاوه بر این مبانی، در متون
دینی دستورات صریح و روشنی در خصوص گزینش و انتخاب وارد شده است. بر این اساس،
گزینش و انتخاب یک تکلیف دینی محسوب میشود. انتخاب و گزینش خداوند متعال و معصومان
علیهمالسلاممبنای دیگری برای انتخاب زمامداران و کارگزاران است.
در این نوشتار، پس از طرح هفت مبنای مشترک «گزینش» و «نظارت بر انتخاب و
انتخابات»، مبنای اختصاصی آن یعنی نظارت کامل خداوند بررسی میگردد.
خلاصه ماشینی:
"[5] بنابراین، تفاوت و نابرابری لازمه زندگی مادی است و برخی از این نابرابریها ذاتی؛ اما بسیاری دیگر اکتسابی است و در هر صورت، از عدم تساوی نتیجه میگیریم که با توجه به نابرابریها و تواناییهای گوناگون، هر انسانی توانایی انجام هر کاری را ندارد و باید متناسب با توانایی افراد، آنها را برای تصدی امور حکومتی گزینش و انتخاب نمود.
از اینرو، اولا باید برای هر شغل و منصبی شرایط ویژهای متناسب با آن تعیین شود و به عبارت بهتر، بر اساس شرایطی که خداوند متعال، پیامبران و ائمه اطهار علیهمالسلام تعیین نمودهاند، باید بهترین قانون و آیین انتخاب و گزینش را استخراج و استنباط و کارگزاران و کارمندان حکومت را بر اساس آن انتخاب نمایند؛ ثانیا، بر واگذاری این مناصب به اشخاص نظارت شود تا کسی که شرایط و صلاحیت انجام کاری را ندارد، به ناحق انتخاب نشود؛ زیرا اگر بر گزینش و انتخاب نظارت نشود، تعیین شرایط کاری لغو و بیهوده خواهد بود و علاوه بر آن، نااهلان و ناصالحان زمام امور را به دست خواهند گرفت و جامعه را به فساد و تباهی خواهند کشاند.
نتیجه با توجه به مبانی عقیدتی و انسانشناسی اسلامی و هدفی که اسلام برای انسان تعیین نموده است، یعنی رشد و تکامل همهجانبه و رسیدن به سعادت و قرب الهی، در اسلام حاکمان و مدیران متناسب با این مبانی و اهداف، انتخاب و گزینش میشوند و بر این اساس، ملاکهای گزینش در اسلام با سایر ادیان و نظامها متفاوت است؛ زیرا اولا، اعتقاد به امانت بودن منصب، مقتضی امانتداری و واگذاری آن به افراد امین است."