چکیده:
این مقاله به بحث و بررسی شرح و معنی چند بیت از داستان رستم و اسفندیار اختصاص دارد. بدین صورت که نگارنده در آغاز طرح مسأله کرده و بیت یا ابیاتی که در معنی آنها دشواری و در نتیجه،اختلافنظر وجود داشته است،نقل کرده و سپس توضیحات و معانی آنها را از کتابهای که به وسیلهء دکتر اسلامی ندوشن،دکتر انوری و دکتر شعار،دکتر رستگار فسایی،دکتر جوینی،دکتر شمیسا و دکتر نظری و مقیمی نوشته شده نقل کرده است.
نویسنده پس از نقل توضیح و معنی بیتها از آثار هرکدام از نویسندگان بالا،اشکال یا نقص احتمالی آنها را مطرح کرده و در نهایت معنی تازه یا کاملتر بیتها را نوشته است.
خلاصه ماشینی:
"این مقاله به بحث و بررسی شرح و معنی چند بیت از داستان رستم و اسفندیار اختصاص دارد.
دکتر رستگار در توضیح مصرع دوم بیت سوم به بعد(فراوان بدو بر گناه آورم)نوشتهاند:
یادآوری میشود که بیت 994 این داستان نیز تأیید و تأکیدی بر همین امر است:ترا چون برم بسته نزدیک شاه سراسر بدو بازگردد گناه
بعضیها از جمله دکتر شمیسا حدس زدهاند،نپذیرفته است و بیت را چنین معنی کردهاند:«زال از
باید معنی بیت چنین باشد: زال از محل دیدبانی به سوی درگاه رفت[از اسب خود پیاده شد و درحالی که کنار
»(شعار،7631:ص 131) در حماسهء رستم و اسفندیار نیز توضیح مشابههمین است:«نگرانم که چشم زخمی به تو
پس معنی صحیح این مصرع چنین است:میترسم چشم زخمی اتفاق افتد و
معنی بیت دوم در رزمنامه چنین است:«به یقین اگر رستم نیاید،دعوتش نمیکنم،[که]
دکتر جوینی پس از توضیح قفیز نوشته است:«اسفندیار گوید که اگر رستم خود به نزد من
یکبار دیگر سه بیت مورد بحث را میخوانیم:به ایوان رستم مرا کار نیست ورا نزد من نیز دیدار نیست
خود را برای دیگری بازگو میکند اسفندیار خطاب به رستم میگوید:ترا باز گویم همه هرچه است یکی گر دروغ است بنمای دست
پس معنی بیت چنین است:از زمانی که لهراسب تخت پادشاهی خود را به گشتاسب داد
مصرع با مصرعهای دیگر وجود نخواهد داشت دکتر رستگار بیت را چنین معنی کردهاند.
در کتاب داستانهای پر آب چشم نیز این بیت چنین معنی شده است:«اسفندیار چنان پاسخی به پشوتن داد که همچون خاری در کنار
در این معنی:سخنان پشوتن گلستان است و سخن اسفندیار خار،اگر به«گوشه»در گوشهء"