چکیده:
در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه, مراسم سوگواری سرور شهیدان به گستردگی در تهران
برگزار می شد. با توجه به بی سوادی عمومی و کاستی های نظام آموزش مکتب خانه ای,
برگزاری این مراسم, فرصت مغتنمی در اختیار دانشوران دینی قرار می داد تا به آموزش
عمومی معارف دینی اقدام نمایند. در این مقاله, تعداد, نحوه برگزاری و میزان استقبال
مردم از آن مجالس مورد بررسی قرار گرفته و ضمن معرفی برخی از وعاظ مشهور, به نقش
ملاآقادربندی در تشکیل آن مجالس, و ملااسماعیل واعظ در تإمین منابع مورد نیاز
سخنوران آن ها, اشاره شده است.
خلاصه ماشینی:
"او خود القای وعظ و خطابه را کاری دشوار می دانست و در مجلس سی وهفتم از مجالس یکصدوشصت گانه کتاب ((عددالسنه)) به تشریح شرایط وعظ و واعظ پرداخته و مهیا کردن اسباب معاش, فراغت از هر مشغله, برخورداری از کتابخانه ای کامل, تحصیل زبان عربی, حافظه نیکو, ذوق سلیم, آگاهی از کلیات هر علم و اصطلاحات اهل فن, نیکو زبانی, تقوا و پرهیزکاری و قوت قلب را از جمله شرایط واعظ برشمرده است و این همه را با شواهد تاریخی, آیات قرآنی و حکایات و قصص آراسته و مطالب را به خوبی پرورانده است و در خاتمه, به مناسبت موضوع مورد بحث خویش, برای ذکر مصیبت, از اقدام امام حسین علیه السلام به هنگام خردسالی یاد می کند که مواعظ پیامبر گرامی اسلام را برای زهرای مرضیه سلام الله علیها نقل فرمود و خبر به پیامبر رسید و برای شنیدن آن به منزل دختر خویش آمد و در نهانگاه آماده شنیدن بازگویی مواعظ خویش از سوی حسین گردید اما کودک از بازگویی خودداری نمود و به مادر گفت ظاهرا مردی بزرگ به من می نگرد که نمی توانم درست سخن بگویم, پیامبر از نهانگاه خود بیرون آمد و حسین را در آغوش گرفت و ((سه مرتبه لب هایش را بوسید و فرمود جدت قربان شیرین زبانیت شود."