خلاصه ماشینی:
"در چنین شرایطیحقانیت یکجامعه مذهبی در یک بحثروشنفکری زیر سئوال میرود بعلاوهپلورالیزم مانعی برای قبول انحصار قدرت دیناست،رویه دیگری که مخالفان آن را رد میکنندبسته شدن جامعه دینی و انزوای آن است امریکه د رآمریکا دو نمونه آن دیده میشود در واقعقدرت فرهنگ سکولاریستی و مدرنیزم مانعاساسی انزوای جوامع است،اما اگر گفته شود مادر یکجامعه سکولاریستی موفق تنفسمیکنیم پس باید گروههای دینی نیز در اینجامعه خود را پایبند به معیارهای سکولاریستیراحت ببیند و بدین وسیله در آن آزادانه تنفسنمایند اما آثار موجود حاکی از بازگشت به عقایددینی در جامعه سکولاریستی است و عدهزیادی در این جوامع معیارهای سکولاریزم رانپذیرفتهاند و پیروان ادیان،مسایل ماوراالطبیعهرا در زندگی خود مخلوط کردهاند.
در اسلام مسایل مهم اجتماعینظیر حقوق زن و نقش مردم در جامعه و رابطهمردم و دولت و مرزهای بردباری مذهبی واخلاق میتواند متناقض با حاکمیت جوامعزیست مسلمانان باشد مسئله جالب توجه آناست که اسلامگرایی مسلمانان به هیچوجهمحدود به گروههای مخالف مدرنیسم و عقبرو جامعه نیست بلکه به همان اندازه مورد توجهجامعه روشنفکر و ترقیخواه و ماهر جامعهاست و میتوان مشاهده کرد که در شهرهایمدرن(اروپایی و آمریکایی)و نیز در کشورهاییکه رویه زندگی آنها برگرفته از الگوی غربی استمثل مصر و ترکیه دختران قشر سکولار و طبقهتحصیل کرده و متخصص این جوامع با گذاشتنحجاب و در مخالفت با پدران خود که جزو قشرماهر جامعه سکولاریستی هستند بیانکننده یکجامعه به اصطلاح مخالف نظر حاکم نهستند."