خلاصه ماشینی:
"آنچه که به صورت بنا باقیمانده اگر باقیمانده باشد،جنبهء هنری و جنبهء مطالعهء ظاهری دارد و ارتباطی به این موضوع ندارد که بدانیم چه کسی این بنا را ساخته؟و چرا ساخته؟و برای چه مصرفی آن را وقف کرده است؟ با توجه به این نکتهها وقتی شما فراتر از یک شهر بنگرید و به تمام کشور نگاه کنید،خواهید دید که قسمتی از تاریخ مملکت ما از راه این وقفنامهها قابل بازشناسی و تجدید نظر است.
اگر به وقفنامهء ربع رشیدی و آنچه در جوامع التواریخ دربارهء موقوفات غازان خان نوشته شده دقت کنید خواهید دید که این وزیر نمیتوانست کاری چشمگیرتر و بلندپروازانهتر از آن چیزی که خود پادشاه میکرده انجام دهد،بلکه کار او یک پله پایینتر بوده است.
یک مطالعهء تطبیقی بین اسناد همدوره و حتی یک کمی بعد و پیش برای نشان دادن فواید وقف بسیار ضروری است و نکتهای است که به صورت پیشنهاد عرض میکنم تا در مجلهء خیلی مفید میراث جاویدان اگر به این مبحث هم پرداخته شود بیفایده نخواهد بود.
اینها نکتههایی است که در مرحلهء اول از نظر فواید وقف یعنی تاریخ مملکت در وقفنامهها باید موردنظر کسانی باشد که این اوراق به دستشان میرسد و به صورت اجمالی به آنها نگاه نکنند که فقط مصرف وقف چیست یا موقوفه چیست؟ بلکه قسمتهای تاریخیاش اهمیت بیشتر دارد.
این نکتهها هم از نظر جغرافیایی تاریخی باید ملحوظ باشد و اگر وقفنامهای پیدا شد که چنین نکاتی در آن هست بدانید که به درد تاریخ ایران میخورد،یعنی یک سند شخصی و خصوصی و فقط در حوزهء وقف نیست."