چکیده:
هدف اصلی این مقاله تشریح روش تحقیق تاریخی و چگونگی به کارگیری و استفاده از آن به عنوان یک روش تحقیق در بررسی،تحلیل و تفسیر دادههای تاریخی در رشته ارتباطات است.روش تحقیق تاریخی همانند دیگر روشهای تحقیق مورد توجه و استفاده دانشمندان علوم انسانی و اجتماعی و ارتباطات است. کاربرد این روش اگرچه ساده به نظر میآید اما مستلزم کار علمی دقیق،سیستماتیک و جامع برای بررسی دادههای تاریخی و دادههایی که مشاهدات آن توسط دیگران صورت گرفته است میباشد.میکی از شکلهای تبیین تاریخی روایت است،اگرچه در دههء اخیر محققان تاریخی بر تحلیلهای تاریخی تأکید بیشتری دارند. هر دو روش طرفدارانی دارد،اما روایت به خاطر ویژگی تاریخیاش جلب توجه بیشتری کرده است.دادههای تحقیق تاریخی از منابع دست اول و دست دوم به دست میآید.در منبع دست اول،گزارشدهندهء واقعه خود شاهد و ناظر واقعه بوده است و در منبع دست دوم گزارشدهنده مشاهدات دیگران را گزارش کرده است.در تحقیق تاریخی برای تأیید مستندات و تعیین میزان اعتبار دادهها از نقد بیرونی و نقد درونی استفاده میشود. در این مقاله نگارنده بر آن است که ماهیت روش تحقیق تاریخی و ضرورت شناخت و کاربرد آن را در علوم انسانی و اجتماعی به ویژه ارتباطات مورد بررسی قرار دهد.در این مقاله منظور از محقق تاریخی،مورخ نیست چرا که کار مورخ گزارش وقایع تاریخی است،درحالیکه محقق تاریخی به دنبال بازسازی عینی و سیستماتیک گذشته به منظور تبیین وقایع تاریخی از طریق مراجعه به اسناد و بقایای تاریخی است.
خلاصه ماشینی:
"ب. مایکل در کتاب راهنمای جامع تحقیق و ارزیابی،منظور از پژوهش تاریخی«بازسازی سیستماتیک و عینی گذشته است که از طریق گردآوری،ارزیابی، تعیین صحتوسقم و ترکیب حوادث به منظور اثبات وقایع و تحصیل نتیجهای قابل دفاع صورت میگیرد و غالبا بر فرضیهای معین مبتنی است(ایزاک،4731:45) پژوهش تاریخی مطالعهء نظاممند و دقیق گذشته است و محقق تاریخی با مهارت تمام بر روی نکاتی دربارهء یک واقعه یا یک شخص کار میکند (Smith,1989:317) .
جهتدار بودن وقایع تاریخی در روش پژوهش تاریخی،شاهد و مدرکی که محقق باید با آن کار کند،نمونهای جهتدار در مورد سندی در گذشته است و ماهیت این جهتگیری را نیز نمیتوان معین کرد.
اولویت محقق تاریخی این است که مدرک جزو منابع دست اول باشد و چنین مدرکی را باید به منظور تشخیص قابلیت اعتبار و سندیت آن تحلیل کند.
یک منبع تاریخی ممکن است اصیل باشد اما در مورد آن میتوان سؤالهایی به شرح زیر مطرح ساخت:آیا محتوای منبع واقعیت را نشان داده است؟ نویسنده یا خالق آنچه کسی بوده است؟آیا توانایی و لیاقت علمی و عملی انجام چنین کاری را داشته است؟آیا تعصب و گرایش خاصی نداشته است؟آیا انگیزهای برای تحریف گزارش داشته است؟آیا تحت تأثیر فشار،ترس یا غرور بوده؟چه مدت پس از رویداد واقعه گزارش آن را تهیه کردهاند؟آیا توانستهاند آنچه را که اتفاق افتاده به درستی به خاطر بیاورند؟معمولا پاسخ دادن به این سؤالات دشوار است اما مورخ باید از اعتبار و دقت دادهها مطمئن باشد."