چکیده:
یکی از شبهات دیرین درباره قرآن کریم، مسأله وجود آیات متشابه در این کتاب آسمانی است. گویند: چرا بخشی از آیات قرآن کریم که کتاب هدایت و میزان شناخت حق از باطل به شمار میرود، متشابه است، با این که هدایتگری عام قرآن اقتضا میکند معارف آن در عباراتی روشن، رسا و قابل فهم برای همه عرضه شود چرا با تشابه شماری از آیات، زمینه لغزش در فهم قرآن فراهم آمده و این امر، سبب بروز اختلاف و ظهور مذاهب گوناگون شده است؟
در پاسخ به این شبهه و بیان فلسفه وجود متشابهات در قرآن، آرا و نظرات گوناگونی ابراز شده است.(1) برخی از آرای مزبور در حدی ضعیف و سست است که ارزش عرضه و نقد و بررسی را ندارد. لذا در این جا تنها مهمترین اقوال را بیان میکنیم و مورد بررسی قرار میدهیم.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به این واقعیت تاریخی و فطری و اینکه اسلام دینی الهی و نظامی اجتماعی و برنامهای برای زندگی است که تأمینکنندة منافع مردم است و با قرار دادن آنها در یک مسیر تکاملی دائمی، سعادت مادی و معنوی آنان را فراهم میسازد و با توجه به روح کلی اسلام و گستردگی احکام و ضرورت استمرار و تداوم آن، برپایی حکومت از ضروریات اولیة دین اسلام به شمار میرود و پیامبر اسلام?
در این حکومت، حق تشریع و تقنین از آن خداست و وظیفة رهبران و حاکمان، تفسیر، تبیین و اجرای قوانین در چارچوب قانون الهی است؛ چنان که روح و گوهر احکام الهی در همة آنها نمودار باشد؛ چه اینکه مشروعیت حکومت و سیاست بشری به استناد و انتساب به خدا و خواست او منوط است و فلسفة حکومت نبوی نیز تأمین خیر و سعادت افراد جامعه در بعد مادی و معنوی و ساحت دنیوی و اخروی است.
[1] لغتشناسان نفاق را مشتق از «نافقاء» و به معنای طرف پنهانی لانة موش صحرایی دانستهاند که هنگام فرار، لایة نازک سطحی زمین را از داخل تخریب کرده، از آن خارج میشود؛ بدین صورت که راههای مختلفی به لانه راه دارد و هرگاه از سویی احساس خطر کند، از سوی دیگر فرار میکند و گویا نام منافق هم به همین مناسبت است؛ چراکه خود را با هر جهت و محیطی تطبیق میدهد و با رویهای گوناگونی که دارد، به نوعی مردم را میفریبد؛ چنان که خداوند در سورة بقره، «مخادع» بودن را از ویژگیهای آنان ذکر کرده است و یکی از معانی خدعه نیز «پنهان شدن جانور و کفتار در لانه» است."