چکیده:
این مقاله به زبان فارسی پیشرفتهای میپردازد که با حفظ هویت تاریخی و فرهنگی خود و حرکت در مرزهای
فرهنگ، دانش و فنآوری روز جهان، ظرفیت بالایی در ترجمه، انتقال و تولید علم، از خود نشان میدهد و در انجام وظیفه ملی و جهانی خود، هیچگاه تحت تاثیر زبانهای دیگر قرار نمیگیرد. بلکه با سعه صدر و کمالجویی مخصوص به خود، به تعامل صحیح با زبانهای با شکوه جهان از جمله فرانسه، انگلیسی، عربی و... توجه دارد. رکن و جوهر اصلی اصلی این مقاله "اصول و قواعد دستوری لغات و اصطلاحات علمی و فنی معاصر" در زبان فارسی است و امیدوارم مجموعه مقالات من در این خصوص، شکل کاملی از این ایده تحول آفرین را ارائه نموده و دریچه جدیدی به زبان علم در زبان فارسی بگشاید.
خلاصه ماشینی:
در اینجا به طبقهبندی اشتقاقی عناصر دستوری که در لغت سازی و اصطلاح یابی در زبان فارسی، نقش اصلی را به عهده دارند میپردازیم: 1ـ پیشوندهای اشتقاقی فارسی فعالیت و گستردگی و تعدد پیشوندها قابل مقایسه با پسوندها و حتی شبه پیشوندها نیست و پیشوندهای اشتقاقی فعال و نیمه فعال که به کار واژه ساز بیاید، بسیار محدود و اندک است.
( î دو مقاله اصول و قواعد دستوری اصطلاحات علمی و فنی و تأثیر ترجمه در زبان فارسی / دکتر خسرو فرشیدورد))، صاحب منصب (استثناءً بدون کسره واسطه) ج) اعداد یا شبه اعدادی که با کلمات بعد از خود ترکیب میشدند: یک طرفه، دو سو، سه شیفته، هزار پا، هیجده چرخ(چنین ترکیباتی هم تحت تاثیر ترجمه ساخته شدهاند مثل دوچرخه).
(مقاله اصول و قواعد دستوری اصطلاحات علمی و فنی / دکتر خسرو فرشیدورد) در اینجا به تقسیمبندی پسوندهای اشتقاقی فارسی بر حسب معنی و نقش دستوری آنها میپردازیم: الف) پسوندهای اسم ساز: این پسوندها به این معانی میآیند: آداب و رسوم، اسم مصدر، مصدر، تصغیر، تحقیر، ظرفیت، ابزار، اسمزمان، اسممکان، مشابهت، معرفه.
- سان: در قدیم مستقل بوده بهمعنی عادت و خوی، ولیامروز پسوند صفت ساز مشابهت است مثل: لاله سان، پروانه سان ______________________________ 1- این پسوند بطور فعال به صفت میچسبد و قید و صفت میسازد و بر نسبت و دارندگی دلالت میکند.
مثل: "گرفته" و هم به ماده مضارع میپیوندد که در این صورت پسوند صفت ساز غیرفعال است.