چکیده:
آب و هوا که یکی از علل اصلی پراکندگی جغرافیایی گیاهان است مطالعه آن برای کنترل آب و خاک حائز اهمیت
است. اطلاعات هواشناسی برای بسیاری از تصمیمگیریهای کشاورزی مهم هستند و متخصصین کشاورزی برای
تصمیمگیریهای دراز مدت (استراتژیک) و کوتاه مدت (تاکتیکی) به اطلاعات جوی نیاز دارند. تأثیر عناصر آب و
هوایی بر کشت سویا، از مرحله بذر افشانی تا هنگام برداشت محصول مهم است. تاریخ کشت سویا در زراعت بهاره
ازاواخر اردیبهشت ماه و در زراعت تابستانه بعد از برداشت گندم در منطقه انجام میپذیرد. از ارقام مهم سویا که در منطقه
کشت میشود «هیل» و «سحر» میباشند، تاریخ برداشت سویا در منطقه بسته به ارقام زودرس یا دیررس، از اواسط مهر
ماه شروع میشود.
با تجزیه و تحلیل دادههای آماری، برداشت محصول سویا در طی 15 سال و نیازهای آبی گیاه (تبخیر و تعرق عملی)
نتایج به دست آمده نشان دهنده این بود که بین برداشت محصول سویا و نیازهای آبی گیاه و بین دمای ماههای فصل
رویش و برداشت محصول سویا در هر هکتار همبستگی وجود دارد. همچنین وجود خاکهای عمیق رسی ـ شنی
هوموس دار شرایط کشت سویا را در نواحی منطقه فراهم آورده است.
خلاصه ماشینی:
زیرا گیاه سویا همانند دیگر نباتات از مرحله بذرافشانی تا هنگام برداشت محصول تحت تأثیر شرایط اقلیمی محیط خود میباشد و در این رابطه هم از منابع و مطالعاتی که در ایران و خارج انجام پذیرفته، استفاده گردیده است.
گرین و همکاران دریافتند که کیفیت بالای بذر سویا جهت کشت محصول بعدی ارتباط زیادی با مطلوب بودن شرایط آب و هوایی در طول دوره پر شدن دانه دارد و سویاهایی که در اثر کاشت زود در طول دوره گرم و خشک وارد مرحله رسیدگی شدند، بذرهایی با قوه نامیه آزمایشگاهی و مزرعهای پائین تولید نمودند، بنابراین برای دستیابی به بذرهای مطلوب باید واریتههای زودرس سویا طوری کاشته شوند که قبل از گرم و خشک شدن هوا برسند و واریتههای دیررس نیز طوری کاشته شوند که بعد از هوای نامطلوب برسند (رئیسی، 1380).
سویا به حرارت کم اوایل بهار حساس است و دچار صدمه میشود ولی مقاومتر از ذرت و انواع دیگر لوبیاها میباشد (لطیفی، 1372)، ژیبسون و مولن در یک بررسی گلخانهای دریافتند که درجه حرارت بالای شب و روز جوانه زنی بذر را کاهش میدهد و این میزان کاهش بستگی به مرحله رشد و مدت زمان اثر گرما در آن مرحله دارد.
میانگین دمای ماهانه ایستگاه تیرتاش در ماههای تیر، مرداد، شهریور به ترتیب (4/26، 3/27، 9/24) درجه سانتیگراد میباشد این همان درجه حرارتی است که گیاه سویا در سه ماهه فصل رویش و در طی دوره تشکیل غلاف و پر شدندانه نیاز دارد تا به طور مناسب به رشد خود ادامه دهد.