چکیده:
در حقوق بین الملل،از قراردادی و عرفی گرفته تا آرای قضایی،ساخت جزایر مصنوعی ممنوع نشده است؛ولی در کنوانسیونهای 1958 و 1982 که ناظر به حقوق دریاها است ساخت جزایر مصنوعی بیشتر در زمینههای پژوهشی و اکتشافی مورد توجه بوده و این گونه جزایر هیچگونه امتیازی از جهت تحدید مرزهای دریایی برای کشورهای دارنده و سازنده پدید نمیآورد.به هر رو با توجه به اینکه ساخت جزایر مصنوعی با اعتراض آشکار جامعهء بین المللی روبهرو نشده و همچنین«دیوان داوری حقوق دریاها»در رأی خود دربارهء دعوای مالزی-سنگاپور ساخت این گونه جزایر را ممنوع اعلام نکرده است،در اصل نمیتوان ساخت جزایر مصنوعی را غیر قانونی دانست؛ولی،مفهوم امنیت در جهان امروز تنها به زمینههای سیاسی و نظامی برنمیگردد،بلکه نابودی محیط زیست یکی از مهمترین نگرانیهای انسان است.بر پایهء بررسیهای انجام شده،خلیج فارس یکی از مناطق به شدت آلودهء جهان است و میزان آلودگی نفتی آن دو برابر بیشتر از دیگر دریاها است.پس پیامدها و آثار زیستمحیطی پروژههای مربوط به جزایر مصنوعی و نیز رعایت اصول تازهء حقوق بین الملل مانند«اصل توسعهء پایدار»و«اصل اتخاذ تدابیر احتیاطی پیش از عمل»باید مورد توجه کشورهای سازنده و دارای جزایر مصنوعی قرار گیرد. برخی از دست اندرکاران ایرانی و حتی کارشناسان بین المللی بر این باورند که برپایی جزایر مصنووعی بر اکوسیستم خلیج فارس اثر منفی دارد و با توجه به یکپارچگی محیط زیست در سراسر جهان و اینکه هیچ دولتی نمیتواند بر پایهء حاکمیت خود دست به تخریب محیط زیست در چارچوب صلاحیت ملی بزند، برای پاسداری از محیط زیست خلیج فارس اقدام فوری صورت گیرد.از این رو بایسته است که دولت امارات عربی متحده برابر موازین بین المللی به نگرانیهای دولتی همسایه توجه کند و برای زدودن این نگرانیها گامهای تندتری بردارد و تا از میان نرفتن این نگرانیها در ساخت جزایر مصنوعی درنگ کند.در این نوشتار میکوشیم به ابعاد حقوقی جزایر مصنوعی در خلیج فارس بپردازیم و به پرسش زیر پاسخ دهیم: ساختن جزایر مصنوعی چه جایگاهی در حقوق بین الملل دارد؟
خلاصه ماشینی:
"به هر رو با توجه به اینکه ساخت جزایر مصنوعی با اعتراض آشکار جامعهء بین المللی روبهرو نشده و همچنین«دیوان داوری حقوق دریاها»در رأی خود دربارهء دعوای مالزی-سنگاپور ساخت این گونه جزایر را ممنوع اعلام نکرده است،در اصل نمیتوان ساخت جزایر مصنوعی را غیر قانونی دانست؛ولی،مفهوم امنیت در جهان امروز تنها به زمینههای سیاسی و نظامی برنمیگردد،بلکه نابودی محیط زیست یکی از مهمترین نگرانیهای انسان است.
دیوان در رأی خود تأکید کرد که دولتها در زمینهء ساخت جزایر مصنوعی باید آثار زیستمحیطی کار را ارزیابی و به آگاهی کشورهای ذینفع برسانند و با دیگر کشورها برای نگهداشت محیط زیست دریا همکاری کنند.
12 حقوق بین الملل محیط زیست دریاها و جزایر مصنوعی موضوع پاسداری از محیط زیست،بویژه محیط زیست @در حقوق بین الملل،جزیرهء مصنوعی به تأسیساتی ساخته دست بشر گفته میشود که پیرامون آن آب باشد،در حالت بالا آمدن آب دریا نیز دیده شود،در یک نقطهء جغرافیایی و برای مدتی معین برپا شده باشد و بعنوان ایستگاهی برای فعالیتهای دریایی به کار رود.
برآیند کار،تدوین کنوانسیون منطقهای کویت برای همکاری در زمینهء پاسداری از محیط زیست دریایی در برابر آلودگی و نیز پروتکل همکاری دبارهء مبارزه با آلودگی دریا به مواد نفتی و دیگر مواد زیانآور در 32 آوریل 8791 بود که در 03 ژوئن 8791،یعنی 09 روز پس از رسیدن پنجمین سند تصویب شده به دولت کویت،اجرایی شد.
43 هرچند این کنوانسیون در بر گیرندهء اصول کلی برجسته برای پاسداری از محیط زیست خلیج فارس است،ولی در آن راهکارهای اجرایی و نظارتی مؤثر برای حسن اجرای آن پیشبینی نشده است و در مورد جزایر مصنوعی و آثار زیستمحیطی آن نگرانی جدی در آن به چشم نمیخورد."