چکیده:
اهل صفه (اصحاب صفه) به گروهی از مسلمانان صدر اسلام گفته میشود که در سکوی کنار مسجد النبی، در مدینه، در نهایت سادگی و زهد و فقر زندگی می کردند و از مصاحبت با پیامبر(ص) بهرهمند میشدند و پیامبر با آنان مهربانی بسیار میکرد. در منابع و مآخذ عرفانی- خصوصا متون اهل سنت- به آنان توجه بسیار شده است. حتی برخی، صوفیه را ادامهدهندگان راه اهل صفه دانسته و آیات زیادی را نقل کردهاند که از نظر آنان دربارهی اهل صفه نازل شده است. علامه طباطبایی در المیزان، با ذکر دلائل و شواهد، نادرستی انتساب بعضی از این آیات به اهل صفه را، بیان کرده است. این مقاله به جنبهی مقایسهی تطبیقی دیدگاه برخی از عرفا و صوفیه با دیدگاه صاحب تفسیر المیزان پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
"3- آیهی 28 سورهی کهف از دیگر آیات نسبت داده شده به اهل صفه، آیهی ذیل است: واصبر نفسک مع الذین یدعون ربهم بالغداة و العشی یریدون وجهه و لا تعد عیناک عنهم ترید زینة الحیوة الدنیا و لا تطع من اغفلنا قلبه عن ذکرنا واتبع هواه وکان امره فرطا «و با کسانی که پروردگارشان را صبح و شام میخوانند و خشنودی او را میخواهند، شکیبایی پیشه کن و دو دیدهات را از آنان برمگیر که زیور زندگی دنیا را بخواهی، و از آن کس که قلبش را از یاد خود غافل ساختهایم و از هوس خود پیروی کرده و اساس کارش بر زیادهروی است، اطاعت مکن.
نظر علامه طباطبایی دربارهی آیه علامه طباطبایی در بحث روایتی مربوط به آیات 27- 31 سورهی کهف میگوید: «در درالمنثور است که ابن مردویه از طریق جویبر از ضحاک از ابنعباس روایت کرده که در ذیل آیهی « و لا تطع من اغفلنا قلبه عن ذکرنا» گفته است: این آیه دربارهی امیهبنخلف نازل شده که رسول خدا(ص) را میگفت: باید فقرا را از دور خودت برانی تا ما اشراف و صنادید 1 قریش با تو رابطهی آمدوشد برقرار کنیم؛ خدای تعالی این آیه را فرستاد که گوش به حرف کسی که قلبش را غفلتزده کردهایم مده...
البته این مطلب بدین معنی نیست که در بحث مورد نظر ما هیچیک از آیات منسوب به اهل صفه را نمیتوان مربوط به آنان دانست؛ زیرا همچنانکه ملاحظه شد، در برخی از موارد، آیاتی همچون آیهی 273 سورهی بقره دربارهی اهل صفه نازل شده است."