چکیده:
شمارگان در فرهنگ و باورهای مردم ایران و جهان، از جنبهی رمزی یا مقدس و شوم بودن جایگاه ویژهای داشته است. از آنجا که شاهنامهی فردوسی این گنجینهی فرهنگ ایرانی همواره دربردارندهی نکتههای بیمانند است، بررسی شمارگان و اعداد آن میتواند رمزگشا و بازگوکنندهی باورهای کهن باشد. در شاهنامه شمارگان با بسآمدها و کاربردهای گوناگون آمده است، پارهای چون صدهزار، دههزار و دوازدههزار بیشتر در جنگها به کار میرود و صدهزار بیشتر برای بیان کثرت است و سه و هفت خجسته و خوب هستند. عدد سیزده به کلی در شاهنامه به کار نرفته است و برخی اعداد ضریبی از اعداد خوشیمن به شمار میروند.
خلاصه ماشینی:
"در داستان رستم و اسفندیار آمده: از آن پندها داشتم من سپاس نیایش کنم روز و شب، در سه پاس (شاهنامه//6/240 ب 385) یا در پادشاهی هرمز: به آزادگان گفت یزدان سپاس نیایش کنم من به پیشش سه پاس (شاهنامه/8/384 ب 1157) فردوسی در مبحث تقسیم سپاه به سه بهره یا آرایش نظامی و صفآرایی لشکر در مدت سه روز یا در مسافت سه فرسنگی، در واقع با در نظر داشتن ویژگی بارز عدد سه که همان کامل بودن آن است میخواهد از سویی ارزش این عدد را که در ذهن و فرهنگ ایرانی وجود دارد به خواننده منتقل کند و از سویی دیگر بیانگر نهایت نظم و آرایش کامل لشکر باشد اسفندیار در جنگ با ارجاسب سپاه را سه بخش میکند: خرامید تازان به آوردگاه به سه بهره کرد آن کیانی سپاه (شاهنامه//6/115 ب 733) و یا: گرفتند ژوبین و خنجر به کف کشیدند لشکر سه فرسنگ صف (شاهنامه/5/331 ب 1624) با تأمل در اقامتهای سه روزه، استراحتهای سه روزه، ساختن بناهایی به ارتفاع سه فرسنگی و یا هدایایی که تعداد آنها از نظر شمارش به سه میرسد، مانند سه تخت دیبا و سهگوهر و نمونههای دیگر میتوان پی برد که عدد سه از اعداد کامل شاهنامه است و نباید رمزی بودن و رازآلود بودن آن را از نظر دور داشت مانند آنجا که پزشکان برای بینا شدن کاوس میگویند باید سه قطره از خون دیو سپید در چشم کاوس چکانده شود تا شفا یابد."