چکیده:
این نوشتار پژوهشی است دربارهی آشنایی با آیات احکام قرآن و کیفیت بهرهگیری ازآن.نگارنده بعد از مقدمهای کوتاه این مقاله را بر دو بخش قرار داده است؛بخش نخست دربارهی اموری است که انسان را با آیات احکام قرآنی آشنا میکند؛مانند:آمار این آیات،معرفی کتابهای مربوط به آن،دستهبندی این آیات به آیات مربوط به عبادات،معاملات،آیات خاص و عام و آنچه مربوط به این دستهبندی میباشد.در بخش دوم مقدمات حکمت را بهطور فشرده بیان میکنیم.بحث مبهمات را مطرح نموده و موصولات را با شیوهای ابتکاری از صلاحیت اطلاق خارج دانستهایم.از سوی دیگر با تعمیم عقود و عهود به فراسوی زمان نزول قرآن،معاملات عقلایی را که در عصر حاضر مورد بنای عقلاء است در چتر این آیات قرار داده و با این روش وضع معاملات مستحدثه را روشن نمودهایم. در تأسیس اصل،نسبت به شبهات حکمی اصل فساد را مرجع قرار داده و فرق آن را با عبادت بیان داشته و با این فرق،مشکل یک بام و دو هوا را به طرز فنی و جالب از میان برداشتهایم.
خلاصه ماشینی:
"مقصود این است که به یک آیه در ابواب مختلف استدلال شده مثل آیه (اوفوا بالعقود) روش محقق اردبیلی در کتاب زبدة البیان و توجیه اختلافات محقق اردبیلی،در کتاب زبدة البیان،روش خاصی را اعمال نموده و آن این است که در هر بابی،آیه تا آیاتی را محور قرار داده است و در توضیح آنها آیات دیگری را به عنوان آیات فرعی،مورد بحث قرار میدهد؛بر این اساس،مجموع آیات اصلی(محور) حدود 003 آیه است(که در چاپ جدید به صورت برجسته مشخص شده)و عدد آنها در هر بابی معین میباشد؛اما آیات فرعی را بدون تعیین عدد ذکر کرده است؛مثلا،در باب امر به معروف تنها یک آیه را اصل و محور قرار داده است و حدود ده آیه دیگر را بدو ارقام و آمار ذکر مینماید؛بنابراین،میتوان اختلاف تعداد آیات احکام را با این روش توجیه کرد،که مجموع آیات احکام(اعم از اصلی و فرعی و تکراری)بیش از 005 آیه است ولی با حذف مکررات و مطرح نمودن آیاتی را بهعنوان محور،آن هم با اختلاف برداشتها،این آمار دچار نوسان میشود و تا مرز سیصد آیه کاهش مییابد.
3. نگاهی کوتاه به آنچه در رابطه با آیات احکام تألیف گشته است مرحوم آیة الله سید شهاب الدین مرعشی(متوفای هفتم صفر 1141،برابر هفتم شهریور 9631)،که از مشایخ روائی اینجانب میباشند،در کتاب«نهج الرشاد فی ترجمة الفاضل الجواد»،که بهعنوان مقدمه مسالک الافهام فاضل جواد(که از علمای بزرگ امامیه در قرآن یازدهم میباشند)به چاپ رسیده است،نام 75 کتاب را بهعنوان آیات الاحکام درج نمودهاند،که از این تعداد 32 کتاب از علمای مذاهب اربعه و 5 کتاب از علمای زیدیه و 92 کتاب از علمای امامیه میباشد."