چکیده:
از ویژگیهای عمومی اسلام، واقعگرایی اسلامی (به معنای مثبت آن)، فطری بودن، تعادل، نرمش،همهجانبگی، میانهروی، جهانشمولی و... است. بر اساس همین اوصاف، برنامهریزی اسلامی با تاکید بروحدت حقیقی در عرصههای عملی امکانپذیر بوده و در عین حال، اختلافهای فکری با رعایت حدود وضوابط قابل قبول میباشد. از همین روست که پیدایش مذاهب اسلامی موجود و مذاهبی که از میان رفتهاند،طبیعی جلوه میکند و برای آن که اختلافهای مذهبی مایه رکود جامعه اسلامی نگردد باید حرکت تقریبمذاهب اسلامی با حفظ شالودههای پنجگانهای که در این مقاله آمده است ادامه یابد و «تقریبی»ها باید بهاصول و ارزشهای زیر پایبند باشند: همکاری در موارد توافقی؛ معذور دانستن یکدیگر در موارداختلافی؛ اجتناب از تکفیر و تفسیق و اتهام بدعتگذاری؛ عدم نکوهش نسبت به پیامدهای یک نظر؛برخورد احترامآمیز در گفتوگوها؛ خودداری از اهانت به مقدسات دیگران؛ آزادی در گزینش مذهب.از سوی دیگر، نباید نقش علما و اندیشمندان را در روند تقریب نادیده گرفت. در این مقاله به صورتفشرده به دوازده نکته مهم در این راستا اشاره شده است.
خلاصه ماشینی:
از همین روست که پیدایش مذاهب اسلامی موجود و مذاهبی که از میان رفتهاند،طبیعی جلوه میکند و برای آن که اختلافهای مذهبی مایه رکود جامعه اسلامی نگردد باید حرکت تقریبمذاهب اسلامی با حفظ شالودههای پنجگانهای که در این مقاله آمده است ادامه یابد و «تقریبی»ها باید بهاصول و ارزشهای زیر پایبند باشند: همکاری در موارد توافقی؛ معذور دانستن یکدیگر در موارداختلافی؛ اجتناب از تکفیر و تفسیق و اتهام بدعتگذاری؛ عدم نکوهش نسبت به پیامدهای یک نظر؛برخورد احترامآمیز در گفتوگوها؛ خودداری از اهانت به مقدسات دیگران؛ آزادی در گزینش مذهب.
2ـ این مذاهب، ثروت فکری ارزشمندی برای تمدن اسلامی به شمار میروند و در عین حال بهحاکم اسلامی و فرد مسلمان امکان گزینشهای بهتر در عرصههای روند تطبیق عملی شریعت درزندگی فردی (به ویژه زمانی که تقلید از مجتهد اعلم قید نشده باشد) و زندگی اجتماعی را فراهممیآورند، زیرا نظرات و دیدگاههایی را که زاییده روند اسلامی پذیرفته شدهای چون اجتهاد استمیتوان به اسلام نسبت داد و آنرا اسلامی دانست و در این صورت، در برابر حاکم شرع، عرصهوسیعی برای مانور و گزینش نظر برتر در راستای تحقق مصالح امت (حتی اگر حاکم در اجتهادشخصی خویش رأی مزبور را قبول نداشته باشد)، فراهم میآید و او میتواند برای دستیابی بهنظریه و مکتب برتر اجتماعی، اقدام به تلفیق دیدگاهها و نظریات گوناگون کند، که این خود بهتریننشانه برای انعطافپذیری اسلام است.