چکیده:
یکی از نوآوریهای دهه اخیر در عرصه بحثهای پولی و مالی اسلامی، انتشار انواع اوراق بهادار اسلامی به اسم صکوک است، این اوراق که بهطور عمده برای تامین مالی دولت، سازمانهای وابسته به دولت و بنگاههای اقتصادی منتشر میشوند براساس عقدهای اسلامی طراحی شدهاند و جایگزین مناسبی به جای اوراق بهادار ربوی بهویژه اوراق قرضه شمرده میشوند.
اوراق بهادار اسلامی گرچه از جهت شیوه عملیاتی شباهتهایی با اوراق بهادار ربوی دارند اما از جهت محتوا و ماهیت حقوقی تفاوتهای اساسی دارند، اوراق بهادار ربوی بهطور معمول براساس قرارداد قرض با بهره طراحی شدهاند، صاحبان اوراق در مالکیت داراییهای حقیقی و فعالیتهای اقتصادی و بازدهی آنها هیچ مشارکتی ندارند و در سررسیدهای مقرر بهره ثابت و احیانا متغیر دریافت میکنند، در حالی که در اوراق بهادار اسلامی، صاحبان اوراق در مالکیت داراییهای حقیقی و در فعالیتهای اقتصادی مشارکت دارند و بازدهی طرحها، پروژهها و فعالیتها روی درآمد صاحبان اوراق اثر میگذارد و سود اوراق متاثر از بخش واقعی اقتصاد است.
در مقاله انواع اوراق بهادار اسلامی از جهت مبانی اصلی، یعنی مشارکت در مالکیت، مشارکت در فعالیت اقتصادی، تضمین اصل سرمایه، پرداخت سود ثابت یا انتظاری، تجزیه و تحلیل شده دیدگاه مذاهب و فقیهان اسلامی درباره آنها تبیین میشود.
Issuing all kinds of Islamic securities (called sukuk) is one of the innovations of current decade in the area of Islamic fiscal and monitory discussions. These securities are designed on the basis of Islamic contracts to finance government، dependent governmental institutions and economic firms and they are suitable substitutions for Riba-based securities especially for bonds.
However Islamic securities have some similarities with Riba-based securities on account of practical methods but they have substantial differences for content and law nature. Riba-based securities have design on the basis of loan with interest contracts، the owners of these instruments (papers) have not any participation (Musharakah) in real assets ownership، economic activities and its return، in result they receive a fixed interest in predetermined dates whereas in Islamic securities the owners of instruments (papers) have participation (Musharakah) in real assets ownership and also economic activities. Moreover، the yield of plans، projects and activities affect on the income of instrument owners and also instrument profit affected by the real sector of economy.
In this paper، it is analyzed all kinds of Islamic securities (based on basic foundation i.e. participation in ownership)، participation in economic activities، guarantee the head capital، constant or expected profit payment and explained the viewpoint of religions and Islamic jurists about these matters.
خلاصه ماشینی:
گروه دوم : اوراق مبتني بر خريد و فروش دارايي فيزيکي گروه دوم از اوراق بهادار اسلامي بر خريد و فروش دارايي هاي فيزيکـي مبتنـي اسـت ، شاخص ترين مصداق هاي اين گروه اوراق اجاره به ويژه اجاره به شرط تمليک است کـه بـه جهت تامين مالي و گاهي تامين نقدينگي منتشر مي شـوند، بـازدهي ايـن اوراق گرچـه بـه جهت متغير بودن جريان درآمدي خالص آنها، متغير است اما مي توان بـا اتخـاذ تـدبيرهايي (مديريت ريسک ) به بازدهي با ثباني دست يافت ، به طور مثال ؛ وقتي مؤسسه مالي خاص ، با انتشار اوراق اجاره ، سرمايه مالي لازم را براي خريد يک فروند هواپيماي مسافربري فـراهم مي کند، مي تواند آن هواپيما را به صورت اجاره به شرط تمليک پـنج سـاله بـه يـک شـرکت حمل و نقل هوايي واگذارد و ضمن قرارداد هزينه هاي جاري حفظ و نگهـداري و اسـتفاده از هواپيما را با شرکت پيش گفتـه شـرط کنـد و هزينـه هـاي غيرمترقبـه و اساسـي را از راه شرکت هاي بيمه پوشش دهد، در نتيجه براي سرمايه گذاران (صاحبان اوراق اجاره ) بازدهي با ثباتي را تدبير کند.