چکیده:
رشتهء کوهستانی میشوداغ یکی از کانونهای آبگیر مهم شمال غرب ایران است که سیستمهای رودخانهای بزرگی در دامنهء شمالی و جنوبی آن شکل گرفتهاند.در بخش شرقی دامنهء شمالی این رشته،رودخانهها قبل از رسیدن به دشت مرند و در نهایت به رودخانهء زیلبیر،واحدهای توپوگرافی و زمینشناسی منطقه را به صورت ناموافق قطع کردهاند.
تکامل شبکهء زهکشی در منطقهء مورد مطالعه و عوامل مؤثر در ایجاد آن به عنوان شبکهء رودخانهای ناموافق،از طریق بازسازی شبکهء آبراههای براساس ترکیبی از شواهد زمینشناسی و ژئومورفولوژیکی،مورد بررسی قرار گرفته است.مراحل اولیهء تکامل شبکهء آبراههای(پلیوسن بالایی-پلی استوسن زیرین)نشانگر وجود محیط رسوبگذاری مخروط افکنه-دلتا در منطقه است.در پلی استوسن میانی،در پی شکلگیری درهای ناودیسی در محل به جاگذاری رسوبات پلیو-پلی استوسن و تشکیل ارتفاعات شمال این دره،رودخانههای منطقه به تبعیت از شیب توپوگرافی،به سمت شرق منحرف شدهاند.در اواخر پلی استوسن،در پی ایجاد شکستهای تکتونیکی عمود بر محور طاقدیس(ارتفاعات شمال درهء ناودیسی)رودخانهها مسیر خود را با مسیر گسلها تطبیق داده و جریان خود را در جهت شمال از سر گرفتهاند.
اثر عوامل تکتونیکی در تغییرات سطح اساس رودخانههای منطقه اجتنابناپذیر است و به همین دلیل فرسایش قهقرایی رودخانهها مهمترین عامل ایجاد شبکهء آبراههای ناموافق در منطقه میباشد.اثرگذاری این مکانیسم در شکلگیری سیستمهای رودخانهای ناموافق در منطقه را میتوان بخشی از واکنش سیستمهای رودخانهای به تداوم بالاآمدگیهای تکتونیکی در کواترنر تلقی نمود.
خلاصه ماشینی:
"ناودیسی در محل به جاگذاری رسوبات پلیو-پلی استوسن و تشکیل ارتفاعات شمال این
در این مقاله سعی شده است تا از طریق تجزیه و تحلیل شبکهء آبراههای بخش
امتداد طولی تودهء کوهستانی کشیده شده است،جداکنندهء واحدهای توپوگرافی و زمین- شناسی دامنهء شمالی کوهستان است(شکلهای 1 و 2).
گسل شمالی میشو در انحراف رودخانهها از مسیر اصلی خود اشاره شده است(جعفرخانی،
شکل 1-نقشهء زمینشناسی منطقه و موقعیت شبکهء آبراههای نسبت به واحدهای زمینشناسی (به تصویر صفحه مراجعه شود)
دامنهء شمالی این کوهستان به دشت مرند که خود یک چالهء تکتونیکی است(جعفری
جریان در این دوره در جهت جنوبی-شمالی بوده است و وجود عناصری از جنس آذرین به
و کوههای جوان شمال این دره را به صورت عرضی بریده و مخروط افکنههای بزرگی را
در دامنهء شمالی میشوداغ(شکل 7)را مورد بررسی قرار داد:الف)پلی استوسن زیرین(شکل 7 الف):
شمالی میشو و گسل F 2 بوده است،در منطقه ایجاد میشوند و محل فعلی درهء ناودیسی،
ناودیسی در این دوره اتفاق افتاده است که در نتیجهء آن ارتفاعات شمال ناودیس شکل
شکل 7-بازسازی جغرافیای دیرینه برای هریک ز مراحل شکلگیری شبکهء آبراههای:الف)پلی استوسن زیرین،
منطقهء مورد مطالعه تحت تأثیر فعالیتهای تکتونیکی قرار گرفته است که تشکیل درهء
آنته سدانس در ایجاد شبکهء ناموافق در منطقه میباشد: *ناهمواریهای شمال ناودیس به طول تقریبی 51 کیلومتر،فقط به وسیلهء
شرط لازم برای ایجاد شبکهء رودخانهای ناموافق از طریق این مکانیسم،وجود
است زیرا رسوبات کنگلوماری نیمهمتراکم(با سن پلیو-پلی استوسن)در این دوران با
که تکامل شبکهء آبراههای ناموافق در بخش شرقی دامنه شمالی میشوداغ(در شمال گسل"