چکیده:
در سرزمین ایران تنوع گویشها و لهجهها بسیار فراوان است، به طوری که گاه ممکن است دو روستای کاملا مجاور هم دو گونة زبانی کاملا متفاوت داشته باشند. این تنوع زبانی، گویشی یا لهجهای در سراسر ایران قابل مشاهده است. نگارنده در این مقاله درنظردارد ساخت فعل را در شهرستانهای سیرجان، بافت، زرند و جیرفت در استان کرمان با ساخت فعل در شهرستانهای حاجیآباد و بندرعباس در استان هرمزگان مقایسه و تفاوتهای آنها را بیان کند.
خلاصه ماشینی:
"- در شمارة 8 ، برای ساخت «گذشتة سادة متعدی» جیرفتـی، بندرعباسی و حاجیآبادی به جای شناسة فعلی از ضمیر شخصی پیوسته استفاده میکنند که در جیرفتی این ضمیر در پایان فعل و در بندرعباسی و حاجیآبادی در آغاز فعل قرار میگیرد.
ضمنا، بندرعباسی و حاجیآبادی به جای شناسة فعلی از ضمیر شخصی پیوسته استفاده میکنند که در آغاز فعل قرار میگیرد.
- در شمارة 10، همان ویژگیهایی که در شمارة 9 ذکر گردید وجود دارد، به اضافة اینکه جیرفتی نیز در «گذشتةاستمراری متعدی» از ضمیر شخصی پیوسته به جای شناسة فعلی استفاده میکند که در پایان فعل قرار میگیرد.
- در شمارة 13، جیرفتی، بندرعباسی و حاجیآبادی «گذشتة نقلی متعدی» را با ستاک گذشته به اضافة فعل کمکی –e(n) به معنی «است» و ضمایر شخصی پیوسته میسازند.
- در شمارة 14، جیرفتی و بندرعباسی «گذشتة دور لازم» را با ستاک گذشته و فعل کمکی a(r) به معنی «بود»، و شناسة فعلی میسازند.
- در شمارة 15، جیرفتی، بندرعباسی و حاجیآبادی «گذشتة دور متعدی» را با ستاک گذشته همراه با فعل کمکی a(r) یا bu (بود) و ضمایر شخصی پیوسته میسازند که این ضمایر در جیرفتی پس از ستاک فعلی و در بندرعباسی و حاجیآبادی قبل از ستاک فعلی قرار میگیرند.
- در شمارة 16، حاجیآبادی، سیرجانی، بافتی و زرندی «گذشتة التزامی لازم و متعدی» را با اسم مفعول فعل اصلی همراه با حال فعل «بودن» میسازند ولی جیرفتی و بندرعباسی تنها گذشتة التزامی لازم را به صورت فوق بیان میکنند و گذشتة التزامی متعدی را شبیه گذشتة نقلی متعدی به کار میبرند."