چکیده:
بر اساس متون اقتصادی و تحقیقات، نرخ ارز، دستکم در کوتاه مدت، رابطة نزدیکی با صادرات دارد. آنچه تاکنون پژوهشگران کمتر بدان توجه کردهاند، این است که نوسانات و تغییرات مداوم نرخ ارز نیز در طول زمان ممکن است بر صادرات تأثیر بگذارد. بدین ترتیب که نوسانات نرخ ارز در شکلگیری انتظارات صادرکنندگان تأثیر میگذارد و، با مبهم کردن قیمت کالاهای صادراتی در آینده، آنان را در شرایط عدم اطمینان قرار میدهد. بر این اساس، نوسانات نرخ ارز در طول زمان به ایجاد نوعی مخاطره و عدم اطمینان میانجامد و از این طریق باعث کاهش صادرات ـ از جمله صادرات غیرنفتی ـ میگردد. هدف از این مقاله بررسی تأثیر عدم اطمینان حاصل از نوسانات نرخ ارز در صادرات غیرنفتی است. بدین منظور، در این تحقیق ابتدا شاخصی مناسب برای اندازهگیری خطر حاصل از نوسانات نرخ ارز معرفی میشود و سپس این شاخص در تابع صادرات غیرنفتی ـ که خود با توجه به مشخصههای خاص اقتصاد ایران برگزیده شده ـ وارد میشود. با توجه به ناپایا بودن برخی از متغیرهای مدل، از تکنیکهای همگرایی و مدل خود توضیح با وقفههای توزیع شده (ARDL) و نیز مدل تصحیح خطا، برای برآورد ضرایب مدل استفاده شده است. نتایج حاصل از برآورد مدل، وجود رابطة معکوس میان صادرات غیرنفتی و نوسانات نرخ ارز را تأیید میکند.
خلاصه ماشینی:
"سابقة تحقیق و مطالعات انجام شده سوبرانا سامانتا (1998) در مقالهای با عنوان «عدم اطمینان نرخ ارز و تجارت خارجی در کشورهای در حال توسعه»، با استفاده از دادههای سری زمانی در کشور هند به مطالعة شدت و نحوة تأثیرگذاری عدم اطمینان حاصل از نوسانات نرخ ارز در صادرات و واردات این کشور پرداخته است.
در تحقیق دیگری که بهمنی اسکویی و لتیفا(1992) با عنوان «تأثیر خطر نرخ ارز در صادرات» صورت دادهاند، با استفاده از دادههای مقطعی در مورد 86 کشور (شامل 19 کشور توسعه یافته و 67 کشور در حال توسعه) و در دورة مطالعاتی سالهای 80-1973 خطر حاصل از نوسانات نرخ ارز را با شاخصی محاسبه کرده و تأثیر آن را در صادرات کشورهای بررسی شده نشان دادهاند.
اکنون، با توجه به متغیرهایی که در سطور گذشته به توضیح آنها پرداختهشد، شکل نهایی مدل عرضه صادرات غیرنفتی به صورت ذیل معرفی میگردد (حرف L در انتهای نام متغیرها بیانگر لگاریتم متغیر است): همانطور که ملاحظه میشود، شکل معادله رگرسیون فوق به صورت دو طرفة لگاریتمی است که در آن XNO ارزش صادرات غیرنفتی3 (برحسب دلار آمـریکــا)، CO هـزینـههـای مصـرفـی بخـش خصوصی(به قیمت ثابت سال 1361)، GDP تولید ناخالص داخلی (به قیمت ثابت سال 1361)، PD,PX به ترتیب شاخص قیمت کالاهای صادراتی و کالاهای تولید و مصرف شده در داخل (به قیمت ثابـت ســال 1361)، XER نــرخ ارز صادراتـی4 و ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 2.
تفسیر نتایج حاصل از برآورد مدل و عرضة توصیههای سیاستی همان طور که در نتایج مدل برآورد شدة بلند مدت مشاهده میشود، متغیر خطر نوسانات نرخ ارز (MERRISK) در بلندمدت معنیدار است و، با توجه به آمارة t آن (معادل 3/6-)، وجود این متغیر در مدل ضروری به نظر میرسد."