چکیده:
مقالة « نقد یک متل » ابتدا با اشاره به ضرورت شناخت فرهنگ و ادب عامیانه به معرفی یکی از انواع آن به نام « متل» (matal) پرداخته است . در این معرفی جهت آشنا نمودن علاقه مندان به ادبیات شفاهی به خصوص نسل جوان، سعی شده است توضیح مفصلی در بارة متل و جایگاه آن در ادبیات شفاهی داده شود. پس از آشنا ساختن با متل، نویسنده به عنوان نمونه یک متل از زبان ترکی برای نقد انتخاب و آن را پس از ثبت و آوانگاری، به زبان فارسی ترجمه کرده است. پس از آوانگاری و ترجمه وزن در متل، قافیه در متل و ارزش ادبی متل به خصوص متل مذکور مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در خاتمه با آوردن نام بحث به نامه نقد و نظر به توضیح و شرح یکایک مصراعها پرداخته است هدف نویسنده از « نقد یک متل » این بود که اولا بدینوسیله پر بار بودن و پر معنا بودن متلها را در عین سادگی و بی معناییشان، نشان دهد و دیگر این که این نقد، طرح و الگویی باشد برای نقد سایر متل ها و حتی ترانه های عامیانه .
خلاصه ماشینی:
"او نقره (پول و درهم ) را به شهری می دهد 015) و در مقابل آن از او ارزن میخرد (16) سپس ارزن را به پرنده می دهد (17) و از او پری برای پرواز ( آرزوی دیرین بشر که همچنان برای روستائیان ، شکل اولیه خود را حفظ کرده ) میگیرد (18) و با آنها پر میکشد و میرود (19) تا دروازة حق و عدالت را بگشاید (20) اما میبیند که بر در حق و عدالت قفل زدهاند (21) لابد این قفل را با کلید میتوان گشود اما افسوس که این طور نیست زیرا کلید حق در جایی دور و دست نیافتنی است، کلید حق و عدالت در گردن شتر است ( دست هیچ کودکی به گردن شتر نمی رسد ) (22) حتی خود شتر هم در دسترس نیست آن هم در جایی دور و صعب العبور است یعنی در راه گیلان در درون جنگلهای انبوه و تاریک (23) پنج مصراع آخر متل ، از جمله زیباترین و به یاد ماندنیترین مصراعهای متلهای ترکی است و آن جدای از این که از میمون و بچه میمون که از مسائل مورد علاقه کودک است، سخن میگوید بلکه یک حقیقت دیگر را نیز برای خواننده آشکار میسازد و آن این است که راوی برای دست یابی به کلید حق و عدالت بالاخره اقدام کرده است به جست و جوی کلید حق و از دوری راه و در دسترس نبودن کلید باکی به خود راه نداده است ."