خلاصه ماشینی:
"میرزا رفیعا در این رسالۀ مختصر به مناسبت،از قرآن و حدیث کمکگرفته و در مواردی برای ذکر دلایل و استوار نمودن و برهانی کردن مطالببه بحث فلسفی پرداخته است،به عنوان نمونه در مقدمه و فصل اول درتقسیم موجود نثر وی رنگ فلسفی به خود گرفته است: «بدان که آنچه عقل از آثار و احکام ماهیتی شمرد چون بر آن ماهیتمترتب باشد گوید آن ماهیت موجود است.
البته برخی از محققان معاصر بر شبهههایی که میرزا رفیعا مطرح کردهو به جواب آنها مبادرت نموده انتقاد کرده و عقیده دارند در مواردی جواباشکالات از سوی وی عقل کنجکاو را قانع نمیکند،استاد محق و ادیبمدقق مرحوم سید جلال الدین همایی در مقالۀ جبر و اختیار و قضا و قدر ازدیدگاه مولوی و تمکلمان اسلامی بخشی از نوشتۀ میرزا رفیعا را کهمتعرض اشکال علم ازلی شده و نیز جواب وی را آورده است: «اگر گویند که هر گاه واجب تعالی عالم باشد در ازل به وجود حوادث دراوقات معینه واجب خواهد بود،و وجود حوادث در آن اوقات،زیرا که از فرضوقوع عدمش انقلاب علم واجب به جهل لازم آید،و این محال است؛وآنچه از فرض وقوعش محال لازم آید محال است.
میر محمد حسین دوم از فاضلان عصر خویش به شمار میآید کهبه شیخ الاسلام ثانی مشهور بوده است و حاج میرزا اسماعیل زوارهای فرزنداوست که از علما و محدثین میباشد و نزد سید رشتی در اصفهان درسخوانده و از صاحب جواهر اجازه داشته است و مرحوم کشمیری در وصف اونوشته است:فاضلی نحریر و عالمی با توقیر در علوم حکمیه و فنونفلسفیه،گوی سبقت از اقران عصر خود ربوده،خواهرش در حباله عقدحجد الاسلام آقا سید محمد باقر رشتی بود و حاج سید عبد الله فرزندحجة الاسلام رشتی خواهر زادۀ ایشان است."