چکیده:
توزیع نابرابر ثروت،قدرت و خدمات در شهرها موجب شکاف طبقاتی در بین اقشار مختلف جامعه شهری میشود،در نتیجه آن برخی از ساکنان شهر را ثروتمند و برخی دیگر را فقرا تشکیل میدهند،شهروندان ثروتمند در مناطق مطلوب شهر و فقرا در محلات حاشیه و دورافتاده سکونت میکنند.تجمع فقرا در منطقهای از شهر باعث ایجاد مناطق حاشیهنشین در شهرهای بزرگ میگردد.علاوه بر آن تمرکز امکانات در چند شهر بزرگ نیز باعث توسعه نابرابر مناطق شده و روستاییان و شهروندان ساکن در شهرهای کوچک برای دسترسی به امکانات و زندگی بهتر مجبور میشوند به شهرها مهاجرت نمایند.پس علل اصلی ایجاد محلات و مناطق حاشیهنشین در اطراف شهرهای بزرگ،مهاجرت روستاییان،شهروندان ساکن در شهرهای کوچک و فقیران موجود در سطح شهر تلقی میشود.برای جلوگیری از ایجاد مناطق حاشیهنشین در کلانشهرها و تعدیل آن میتوان راهکارهای نظیر:1- توسعه متعادل منطقهای برای توزیع برابر امکانات و خدمات،2-تمرکززدایی فعالیتهای اداری،اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی از شهرهای مرکزی و بزرگ و 3-توانمندسازی و ارتقای کیفیت زندگی حاشیهنشینان از ابعاد گوناگون را،به کار بست
خلاصه ماشینی:
در مجموع میتوان گفت که حاشیهنشینی سبک خاصی از زندگی در شهر است که جمعیت ساکن در آنها از حد اقل امکانات و خدمات شهری،اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی محروم بوده و همین امر باعث میشود که آنان در حاشیه قرار گرفته و جذب اقتصاد و اجتماع شهری نشده و در زمره آسیبپذیرترین و فقیرترین خانوارهای شهری جای بگیرند.
7-اکثر جمعیتهای فعال گروهای حاشیهنشین بیکار و در جستجوی کار هستند، 8-اغلب بیسواد و کمسواد بوده و با ساختار و روابط اجتماعی زندگی شهری بیگانهاند، 9-در معرض انواع آسیبها و بیماریهای اجتماعی،کجرفتاری و اختلافات رفتاری قرار دارند، 01-از نظر بافت کالبدی،معماری و شهرسازی یک محله بیشکل و درهم و بر هم و فاقد خیابان و کوچهبندی هستند، 11-از خدمات و تسهیلات بهداشتی،آموزشی و اجتماعی محروم بودهاند(حاج یوسفی،1831)، 21-تراکم جمعیت در آن در قیاس با دیگر مناطق شهری بالاتر میباشد، 31-ساخت جمعیتی مناطق حاشیهنشین معمولا جواناند، 741-به افراد غیرساکن در منطقه اعتماد نداشته و در مسایل خود آنها را شرکت نمیدهند، 51-به لحاظ عدم وجود فضای کافی،اغلب اوقات خود را در خارج از چهارچوب مسکونی میگذرانند، 61-الگوهای مشترکی بر روابط اجتماعی و اقتصادی ساکنین آنها حاکم است، 71-یکدیگر را به خوبی کنترل میکنند(پیران،6631 و حسینزاده دلیر،0731)، 81-عامل توسعه فرهنگ فقر در شهر هستند، 91-به جهت عدم برخورداری از امکانات و خدمات شهری روحیه تضاد و مبارزه منفی به سهولت در بین حاشیهنشینان شهری شکل میگیرد و این احساس در بین نسل دوم به مراتب بیشتر از پدران و مادران آنها بروز میکند(زنجانی،1731).