چکیده:
آثار گوناگون ترافیک شهرهای بزرگ و چگونگی کاهش این مشکل،بهویژه در تهران،همچنان در کانون توجه مسئولان کشوری و صاحب نظران مسائل اجتماعی-اقتصادی است تا آنجا که برخی تداوم روند کنونی را منجر به تهدید ملی قلمداد مینمایند. بخش«ویژه»این شماره به این موضوع از اضلاع مختلف پرداخته است. *نخستین مطلب،«نظام ساخت و ساز شهری در تهران و پیامدهای آن بر حوزه ترافیک»نام دارد.این مقاله که به قلم یکی از صاحب نظران بر جسته مسائل شهر سازی بهنگارش در آمده است.ضمن بر شمردن مشکلات تهران،بر مسئله اسکان جمعیت و حمل و نقل بهعنوان شاخصهای عمده کیفیت زندگی تأیید شده و با توجه به تجارب گذشته،راه حلهایی عرضه گردیده است. *«چالشهای مدیریت حمل و نقل و ترافیک شهری تهران»عنوان دومین مقاله این بخش است که بر مشکلات گوناگون حمل و نقل تهران متمرکز شده و بهویژه مسئله میزان مصرف سوخت را مورد قرار داده است.بر این اساس،مسئولان کلان شهرهایی چون تهران چارهای ندارند جز آنکه برنامهریزی علمی و مداوم در حوزه حمل و نقل شهری را جدی بگیرند و اقداماتی در این چارچوب انجام دهند.ذکر مراحل گوناگون چنین برنامهای و پیشنهاد سیاستهای راهبردی،بخش پایانی مقاله حاضر را تشکیل داده است. *بررسی تجربه مترو در تهران دستمایه مقاله دیگر بخش«ویژه»با عنوان:«راهبرد بومی سازی فناوری در متروی پایتخت»میباشد. در این نوشتار،با نظر به تجربه سیستمهای حمل و نقل درون شهری در دنیا و نیز کارنامه مترو در تهران،بر مزایای بهرهگیری از آن تأکید، و برنامههای کوتاه مدت و بلند مدت شرکت مترو توضیح داده شده است.این بررسی نشان میدهد کهدرحال حاضر،مترو سهم اندکی از شبکه حمل و نقل عمومی تهران را به خنود اختصاص داده،اما با سرمایه گذاری مناسب میتوان از پتانسیل بهدست آمده از رهگذر بومی سازی فناوری در این صنعت،چالشهای نگران کننده کنونی در تهران را پشت سر گذاشت. *آخرین نوشتار این بخش با عنوان«فناوریهای نوی؛حلقه مغفوله ترافیک تهران»،نگاهی دارد به نقش فناوریهای جدید در کاهش مصرف سوخت و دیگر مشکلات ترافیکی تهران.این بررسی نشان میدهد که چنانچه مواردی چون کاربرد اطلاعات در صنعت حمل و نقل،ارتقای کیفیت خودرو و غیر اقتصاید کردن استفاده از خودروهای فرسوده جدی گرفته شود،مصرف انرژی و میزان آلودگیو ترافیک بهنحو قابل ملاحظهای کاهش خواهد یافت.در این زمینه،آمارهای جالبی از وضعیت تهران و نیز تجربیات آمریکا و آلمان آمده است. *«راهبرد چند ضلعی؛ترافیک،قانون،فرهنگ و آگاهی»مسئله حمل و نقل در کلان شهرها را از منظری دیگر بررسی میکند.بر این اساس به موضوع آموزش شهروندان،بهویژه رانندگان و تأثیر آن در کاهش آثار منفی ترافیک پرداخته شده است.در برخی از کشورهای پیشرفته،فرآیند آموزشی شهروندان از کودکی تا بزرگسالی ادامه دارد.با توجه به این تجربیات،در پایان،پیشنهادهایی برای دستیابی به آگاهی عمومی مطلوبتر،در پنج محور،آمده است.با این حال بهنظر میرسد که مقاله مذکور که توسط یکی از محققان محترم نیروی انتظامی ج.ا.ا.به رشته تحریر درآمده،نسبت به موضوع«پلیس یاران»ساکت باشد.پلیس یاران در کشورهای پیشرفته از میان شهروندان منتخب و دارای پیشینه شهروندی ارزنده،انتخاب میشوند.آنان بهصورت نامریی تخلفات را گزارش مینمایند و بهحسب تجربه،بار اصلی تحقق قانونگرایی را در این جوامع بر دوش دارند.چنین بهنظر میرسد که نیروی انتظامی کشورمان در بهرهگیری علمی از تجارب کشورهای دیگر نیازمند تلاشی گرانتر باشد.
خلاصه ماشینی:
"نتیجه این اقدام سر بر آوردن بر جهای بلند و کوتاه به تعداد یک هزار ساختمان در نقاط مختلف تهران بهخصوص در مناطق شمالی شهر در هر کوی و برزن و معبر با هر عرض و در هر قطعهای و پلاکی با هر ابعاد،در هر زمین و ملکی حتی در باغات و پس از قطع انبوهی از درختان و خارج از توان و ظرفیت شبکههای عبور و مرور و تأسیسات بهویژه آب و گاز و در بسیاری مواقع بدون تأمین پارکینگ مورد نیاز برای واحدهای احداث،بی توجهی به نور و مسئله اشراف ساختمانها برهم، ساخت و ساز روی گسل و مناطق خطرناک و بالاخره نادیده گرفتن سقف جمعیت پذیری هر منطقه و کل تهران که در طرح جامعه شهر تهران تصریح شده بود.
با توجه به وسعت شهر تهران به ازای هر کیلومتر مربع حدود کمتر از 004 متر طول تند راه و بزرگراه وجود دارد و این میزان در مقایسه با شهرهای بزرگ دنیا(مترو پولیتن) نسبت بسیار پایینی است و این در حالی است که اغلب بزرگراههای درون شهری بهصورت ناتمام در دست بهرهبرداری بوده و به علت عدم اجرای کامل طرح هر بزرگراه و عدم اتصال به سایر بزرگراهها هر کدام بهصورت منفک از دیگری عمل میکند و برای انتقال از یک بزرگراه به بزرگراه دیگر معابر شریانی درجه یک و درجه دو مورد استفاده قرار میگیرند که همین امر باعث ایجاد گرههای ترافیکی حاد در ابتدا یا انتهای بزرگهها میگردد."