چکیده:
پس از فروپاشی اتحاد شوروی و استقلال جمهوریهای آسیای مرکزی و قفقاز،برخی از بازیگران منطقهای و جهانی برای پر کردن خلاء ژئوپولیتیک در پیرامون فدراسیون روسیه به حرکت در آمدند.با توجه به نقش عوامل جغرافیایی در شکلگیری سیاست داخلی و خارجی کشورها،جمهوریهای بازمانده از فروپاشی اتحاد شوروی نیز بهرهگیری از اهرمهای یاد شده را مورد توجه قرار دادهاند.در این زمینه جمهوری آذربایجان با انعقاد قرارداد نفتی باکنسرسیومی از شرکتهای غربی و نیز روسیه بهرهبرداری از نفت دریای خزر را در برنامه کار خود قرار داده است.رهبری این جمهوری کوشیده است با افزایش حضور نفوذ غرب و به ویژه آمریکا در قفقاز،سلطه سنتی روسیه را در این منطقه از میان ببرد و در نتیجه باعث شده تحولات سیاسی در قفقاز از جنگ در چچن تا تلاشهای پیگیری برای تثبیت خطوط انتقال نفت از دریای خزر و تشدید سرکوب کردها در ترکیه و افزایش اقامتهای منطقهای در قفقاز ابعادی چشمگیر پیدا کند.در این مقاله بازتاب ژئوپولیتیک بهرهبرداری از نفت دریای خزر در منطقه قفقاز از زوایای گوناگون بررسی شده است.افزایش شکاف میان روسیه و غرب نیز در این زمینه قابل توجه میباشد.
خلاصه ماشینی:
"در این زمینه جمهوری آذربایجان با انعقاد قرارداد نفتی باکنسرسیومی از شرکتهای غربی و نیز روسیه بهرهبرداری از نفت دریای خزر را در برنامه کار خود قرار داده است.
رهبری این جمهوری کوشیده است با افزایش حضور نفوذ غرب و به ویژه آمریکا در قفقاز،سلطه سنتی روسیه را در این منطقه از میان ببرد و در نتیجه باعث شده تحولات سیاسی در قفقاز از جنگ در چچن تا تلاشهای پیگیری برای تثبیت خطوط انتقال نفت از دریای خزر و تشدید سرکوب کردها در ترکیه و افزایش اقامتهای منطقهای در قفقاز ابعادی چشمگیر پیدا کند.
این مقاله با نگاهی به پیشینه روابط کشورهای ساحلی دریای خزر قبل از فروپاشی اتحاد شوروی،تلاش جمهوری آذربیجان برای بهرهگیری از منابع نفتی دریای خزر و توسعه حضور و نفوذ بازیگران غربی پیرامون مرزهای فدراسیون روسیه و منطقه قفقاز و دریای خزر،رقابتهای روسیه و ترکیه،بحران چین و استقلالطلبی اکراد در ترکیه،تلاشهای آمریکا برای بهره بردن از شرایط ایجاد شده در پی مناقشه قرهباغ و بالاخره ملاحظلا سیاسی-اقتصادی جمهوری اسلامی ایران سازمان یافته است.
جهتگیریهای روسیه در پی استقلال جمهوریهای آسیای مرکزی و قفقاز و توسعه رقابت بازیگران منطقهای و بین المللی پیرامون روسیه،این کشور نیز بهرهگیری از اهرمهای فشار خود را برای کنترل جریانات سیاسی-اقتصادی مورد توجه قرار داده است.
36بهرهبرداری از نفت دریای خزر و تلاشهای غرب برای توسعه حضور و نفوذ در این منطقه اساسا در جمهوریهای پیرامون روسیه،در پی تقویت تمایلات ملیگرایانه در داخل روسیه و توجه جدی به«خارج نزدیک»به تعارض منافع روسیه و بازیگران غربی و وابستگان آنها تبدیل شده است."