چکیده:
بسیاری از اندیشمندان و صاحبنظران علوم اجتماعی،بر این باورند که ترکیب و همگرایی فناوریهای نوی ارتباطی و تجدید ساختار نظام سرمایهداری در دهههای اخیر سبب گشایش مرحله تازهای در جوامع بشری شده است؛مرحلهای که با اصطلاحاتی نظیر:جامعه فراصنعتی(دانیل بل)پست مدرنیزم(ژان بودریار)گستره همگانی(هابرماس)جامعه شبکهای (مانوئل کاستلز)و جامعه اطلاعاتی توصیف و تبیین شده است.در شناسه این جامعه،میتوان پدیدههای از جمله اقتصاد اطلاعاتی جهانی،هندسه متغیر شبکهای،فرهنگ مجاز واقعی،توسعه حیرتانگیز فناوریهای دیجیتال خدمات پیوسته،و نیز فشردگی زمان و مکان را برشمرد.ورود به جامعه اطلاعاتی،همچون مرحله گذر از جامعه کشاورزی به جامعه صنعتی، تمامی جنبههای حیات بشری را تحتتأثیر قرار داده،عرصههای سیاسی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی را با انبوهی از فرصتها و چالشهای اساسی مواجه ساخته است و از اینروست که مفهوم جامعه اطلاعاتی،امروزه،به سرچشمهای از بحثها و گفتمانهای فراوان تبدیل گردیده است.این مقاله ابتدا به بیان تعاریفی از جامعه اطلاعاتی و دیدگاه نظریهپردازان درباره این مفهوم پرداخته و سپس در بخش نتیجهگیری پیشنهادهایی برای استفاده بهتر از فرصتهای جامعه اطلاعاتی ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات و گسترش گرایش جوامع به استفاده از وب و فناوریهای ارتباطی و اطلاعایت وب مدار،نگرشها و فرصتهای نویی را در فرآیند توسعه جامعه اطلاعاتی فراهم کرده است و زمینه مناسبی برای ارتباطات دوسویه میان فرهنگها و اقتصادها و مراکز علمی دنیا به وجود آورده است.
( Bell,1979 ) از نظر دانیل بل یک جامعه فراصنعتی (اطلاعاتی)دارای ویژگیهای زیر است: کار اطلاعاتی به دلیل اینکه آنها بیشتر با مردم سروکار دارند تا با اشیاء؛ این امر رضایت شغلی بیشتری را نوید میدهد.
تاثیر خشونت،جنگ و دولت-ملت در توسعه دنیای معاصر ( Giddens,1985 ) گیدنز معتقد است که:برای سازماندهی زندگی روزمره باید بهطور سیستماتیک درباره مردم و فعالیتهای آنها اطلاعات گردآوری شود.
موضوع مهم در اینجا این است که انقلاب اطلاعاتی که در یک جامعه طبقاتیزاده میشود از راه نابرابریهای موجود یا شاید برتر شدن آن،نسبت به سایر امور نمود بیشتری دارد بنابراین شکاف اطلاعاتی عمیقتر میشود، زیرا آنان که از نظر اقتصادی و فرهنگی بر دیگران برتری دارند،از راه دسترسی به منابع اطلاعاتی میتوانند برتری خود را در برابر کسانی که در سطوح پایین سیستم طبقاتی قرار گرفتهاند و بطور فزاینده بوسیله اطلاعات بیمصرف بلعیده میشوند،حفظ میکنند؛اطلاعاتی که سرگرم میکنند، میخندانند و لبریز از پرگویی هستند، اما ارزش اطلاعاتی بسیار اندکی دارند.
( Schiller,1987 ) در میان مفسران جامعه اطلاعاتی گروه ویژه و متمایز دیگری وجود دارد که باوجود متقاعد شدن درباره شدت جریان اطلاعات،نسبت به پدیدار شدن عصر اطلاعات از خود احساسات زیادی بروز نمیدهد.