چکیده:
جهانی شدن فرایندی است که در مسیر آن مرزها رفته رفته از بین میروند و همزمان مبادلات بینالمللی و تعاملات فرا ملی افزایش مییابند. تحول ساختاری در اقتصاد جهانی از مهمترین تأثیرات فرایند مذکور است که موجبات افزایش وابستگی متقابل اقتصادی را فراهم آورده و شرایط احتیاج دهکده اقتصاد جهانی را تسهیل میکند. از جمله واکنشهای انفعالی کشورها برای مقابله با پدیده جهانی شدن، میتوان به یکپارچگیهای اقتصادی و ترتیبات اقتصادی، تجاری و منطقهای اشاره کرد. کشور جمهوری اسلامی ایران نیز با تکیه بر مزایای نسبی و توانمندیهای مختلف اقتصادی، میتواند شرایط و فضای مقابله با روند جهانی شدن را اتخاذ کند و با کسب تجارب متفاوت از ترتیبات مختلف اقتصادی و منطقهای، توان خود را برای حرکت در این مسیر افزایش داده و با شناخت بیشتر مزایای نسبی، موجبات رشد اقتصادی، افزایش حجم تجارت خارجی و رفاه اقتصادی را فراهم آورد. در این مقاله، ضمن بررسی فرایند جهانی شدن اقتصاد و یکپارچگی اقتصادی با بهرهگیری از الگوی جاذبه ، روش دادههای تابلوئی و تحلیل خوشهای ، یکپارچگی های اقتصادی و ترتیبات تجاری مناسب برای اقتصاد ایران براساس سه پارامتر اقتصادی تولید ناخالص داخلی، ساختار اقتصادی و جمعیت مورد بررسی قرار میگیرند. نتایج مقاله نشان میدهد که یکپارچگیهای اقتصادی بر اساس شاخصهای اقتصادی مذکور، همگی حجم جریانهای تجاری ایران را افزایش میدهند و تأثیرات معنیداری را بر جریانهای تجاری دو جانبه و درجه باز بودن اقتصادی نشان میدهند. مطابق با این نتایج، یکپارچگیهای اقتصادی حاصل شده از طریق کاربرد تحلیل خوشهای، بر اساس شاخصهای GDP و STR و POP، بهترتیب پتانسیل تجاری 153 درصد،99 درصد و 28 درصد برای کشور ایران به همراه میآورند.
In the present time، phenomenon like globalization، regionalism and economic integration are the basic issues which bring many positive consequences to the world economy. Regionalism and economic integration are one of the ways that developing countries can adopt to collate the globalization process. To acknowledge their own abilities or، to settle the commercial and economic disputes in their regions by using their comparative advantages، and getting the inherent readiness to merge to the world economy with a longer process. This paper، firstlly reviews the process of globalization، economic integration and their effects on domestic and international economies. Then recalls some evidences on this basis from Iran and examins the appropriate economic integration for the selected Middle East countries by using cluster analysis and utilizing the “ Generalized Gravity Model” and its estimation on “Panel Data” method. Generalized gravity model with Panel Data method، is done using variables such as GDP، economic structure، population، geographic situation، cultural contributions and per capita income. The results show that economic integration on the base of indices GDP، STR and POP; globalization indicators could increase the volume of trade and create opportunities for more exports and imports. In the other words، the economic integration could increase trade potential of Iranian economy according to GDP، STR، and POP indicesly by 153 percent، 99 percent and 28 percent respectively.
خلاصه ماشینی:
"جدول 1- یکپارچگیهای اقتصادی معرفی شده بر اساس کشورهای عضو گروهبندی کشورهای عضو شاخص یکپارچگیهای اقتصادی ایران، تایوان، تایلند، ترکیه، فیلیپین، پاکستان، مالزی، عربستان GDP 1 ایران، مالزی، عربستان، پاکستان، فیلیپین، بنگلادش، ویتنام، سنگاپور، قزاقستان، هنگ کنگ، STR 2 ایران، ترکیه، تایلند، فیلیپین، ویتنام، بنگلادش، میانمار، کرة جنوبی، پاکستان، و کشورهای با جمعیت بالاتر از نظر بازار مصرف بزرگتر، نظیر ژاپن، اندونزی، چین POP 3 مأخذ: یافتههای تحقیق 5- مدل جاذبة تعمیم یافته مدل مورد استفاده در این مقاله، مدل جاذبة تعمیم یافته 2 است، که برای تحلیل جریانات تجاری دو جانبه به شکل زیر بهکار رفته است: X ij = (0 (Yi( (1 (Yj) (2 (POPi) (3 (POPj) (4 (Dij) (5 (STRij) (6 (Aij ((7 Uij (1) دراین معادله داریم: Xij : جریان تجاری بین کشور i و j - Dendrogramیک نمودار درختی است که نتایج دستهبندی را نشان میدهد.
از آنجا که مدل مذکور به روش دادههای تابلوئی مورد برآورد قرار گرفته است، تا اثرات ثابت 1 و اثرات انفرادی 2 مربوط به کشورهای تجاری شریک نیز مورد توجه قرار گیرد و اریب ناهمگنی از میان برود، مدل مذکور برای یکپارچگیهای اقتصادی مورد بررسی، به شکل زیر استفاده شده است: lnXij=(ij + (1lnYit + (2 lnYjt+ (3lnPOPit+ (4lnPOPjt + (5DINTijt+Uijt (3) در این رابطه، ln بیانگر لگاریتم در پایة طبیعی و Xijt نشان دهندة جریان تجاری کشور iوj در طول دورة زمانی t است.
مطابق با آزمون هاسمن و انتخاب روش کارای اثرات ثابت، حضور متغیر لیندر (ستون آخر جدول نتایج)، ضریب مجازی یکپارچگی بهمیزان 25/0 با آمارة t معادل 99/1، دارای ضریب معنیدار مثبت است و نشان میدهد که یکپارچگی اقتصادی موجود میتواند بهمیزان 28 درصد جریانات تجاری دو جانبة کشورهای عضو را افزایش دهد."