چکیده:
آنچه در زیر میخوانید، خلاصهای از سلسله مقالات عصر ما دربارهسکولاریسم است که ظاهرا با تعطیلی نشریه، ناتمام مانده است. مطالب یادشدهبیشتر به توصیف و تبیین دیدگاهها و رویکردهای موجود در جهان غرب و دنیایعرب و بررسی نقاط ضعف و ابهام یا ابعاد ناپیدای مساله میپردازد و مواضعنهایی نویسنده و نشریه را به طور مشخص بازنمینماید. در این مقالات نشان دادهشده است که سکولاریسم در مفهوم حداقلی، که از آن به «جدایی دین از سیاست»تعبیر میشود، به مراحل نخستین پیدایش سکولاریسم در غرب اختصاص داشته وپس از استقرار دولت مدرن، سکولاریسم و سکولاریزاسیون همه ابعاد حیاتانسانی را در بر گرفته است.
خلاصه ماشینی:
تعریف هالیوک از سکولاریسم، بازنمایی موقعیت و مرحله فرایندسکولاریزاسیون در غرب سده نوزدهم است؛ اما فرایند تحولات اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی و دگرگونیهای شگرفی که در نهاد دولت و عرصه زندگی اجتماعی رخ داده بود، درسده بیستم تسریع شد و در نیمه دوم این قرن به اوج خود رسید.
در این مرحله از بسط دولت مدرن که درآن، حاکمیت در جزئیترین مسائل زندگی خصوصی انسان ها دخالت کرده و چگونگی روابطجنسی، مناسبات پدران، مادران و فرزندان و حتی تصویر و تصور انسان و شهروندان از خویشرا متأثر میکرد، دیگر جایی برای تعریف سکولاریسم به عنوان نظریه جدایی دین از دولت باقینمیماند و آن را بلامفهوم، بلکه بلاموضوع میکرد.
دکتر فؤاد زکریا، از مدافعان سکولاریسم، این مفهوم را به عنوان نظریه «جدایی دین ازسیاست» معنا میکند؛ اما توضیح نمیدهد که آیا سکولاریزه کردن اقتصاد، زندگی خصوصی،اخلاق، ادبیات و هنر نیز مشمول نظریه سکولاریسم میشود یا نه.
اما در دیدگاه دکتر مراد وهبه است که رفع دوگانگی و ثنویت انسانی ـ ناانسانی یا مادی ـمعنوی به طور کامل صورت میگیرد و سکولاریسم در مفهوم حداکثری خود رخ مینماید.
ایشان به درستی میاننخستین مرحله از پیدایش و تحولات سکولاریسم در غرب (در قرن نوزدهم) با آنچه پس ازاستقرار دولت مدرن و سلطه آن بر تمام شؤون حیات مادی و معنوی انسان به منصهظهور رسید (در قرن بیستم)، فرق گذاشته است و تأکید میکند که سخن گفتن ازسکولاریسم، به مثابه تفکیک دو نهاد دین و سیاست، در مرحلهای که «دولت مدرن، سلطهحاکمیت خود را در جزئیترین مسائل زندگی خصوصی انسانها دخالت داده و چگونگیروابط جنسی، مناسبات پدران، مادران و فرزندان و حتی تصویر و تصور انسان وشهروندان از خویش را متأثر میکند» بیمعنا و بلاموضوع است.