چکیده:
کمپوست یا تولید کود از زباله،به عمل تجزیهء بیولوژیکی مواد آلی موجود در زبالههای فسادپذیر، در شرایط هوازی و کنترل شده و تبدیل آن به مواد پایدار،مانند«هوموس»گفته میشود.آنالیز فیزیکی مواد زائد در شهرهای ایران،نشان داده که تولید کود آلی،بایستی در زمرهء مهمترین برنامه های مدیریت مواد زائد جامد،قرار گیرد.لذا باتوجه به ضرورت تولید کمپوست در ایران،کنترل مراحل تولید کمپوست که شامل 4 مرحلهء 1-آمادهسازی مواد اولیهء خام،2-فرایند تجزیهء فعال،3-مرحلهء تثبیتنهایی یا بلوغ،4-کنترل کیفی کود آلی، ذخیرهسازی و عرضه به بازار فروش،جهت به دست آوردن محصولی مرغوب با کیفیت بالا میباشد،امری کاملا ضروری به نظر میرسد. اقداماتی که جهت کنترل این مراحل انجام می گیرد شامل روشهای خاص نمونهگیری،آنالیزها و بررسی فاکتورهای مهم میباشد که در این مقاله به آن پرداخته شده و نهایتا اقدامات اصلاحی موجود نیز در هر زمینه،ارائه گشته است.
خلاصه ماشینی:
"روش کار به این صورت است که ابتدا نمونه در آون در دمای 501 درجه سانتیگراد به مدت 42 ساعت،خشک میشود و پس از سرد شدن در دسیکاتور،نمونهء خشک شده در دمای 005 درجه سانتیگراد به مدت یک شب،خاکستر میشود که با تقسیم درصد مواد آلی بر عدد 8/1،درصد کربن آلی نیز به دست خواهد آمد[4].
کنترل حین فرایند جهت حصول اطمینان از کیفیت و ایمنی کود آلی(تخریب پاتوژنها)،پارامترهایی را باید در طول فرایند تولید کمپوست تحت کنترل قرار داد که به شرح ذیل میباشد:1-تعیین درجه حرارت در فزایند کمپوست،چون یک فرایند بیولوژیکی هوازی است،حرارت تولید میشود که قادر است در یک زمان معین،پاتوژنها از جمله باکتریها،ویروسها و تخم انگلها را از بین ببرد؛که این تاثیر،بستگی به زمان و درجه حرارت تولیدی دارد.
بیشترین شاخصهای مطلوب که تحت کنترل قرار می گیرد عبارتند از: 1-بلوغ و رسیده شدن کمپوست،بهطور مناسب انجام شده باشد؛ 2-مقدار مواد آلی به حد کافی موجود باشد؛ 3-عدم وجود علفهای هرز زنده،ارگانیسمهای بیماریزا و مواد غیرقابل کمپوست مانند خرده شیشه،پلاستیک و فلز؛ 4- pH مناسب برای استفاده نهایی(معمولا بین 6 تا 7/8)؛ 5-وجود مواد مغذی قابل دسترسی(مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم).
روشی نیز برای تشخیص درجه کیفیت کود آلی،به کار میرود که به طریق زیر میباشد: -در آزمون نظری،عملا،خوب پوسیده شدن مواد را ببینیم؛ -با مرطوب کردن مجدد کود،بوی نامطلوبی ایجاد نشود؛ -پس از مرطوب کردن کل توده،اگر پس از یکی دو روز،دمای توده بالا نرود یعنی میکروبها فعال نیستند و این نشاندهنده این است که کود رسیده است؛ -کود رسیده،بوی لایه بالایی خاک جنگل(هوموس کف)را میدهد[20]."