چکیده:
توسعه روزافزون کارخانجات سنگبری از یکسو و استفاده گسترده از انواع سنگهای ساختمانی در امر ساختوساز در داخل کشور از سوی دیگر منجر به افزایش تولید زائدات حاصل از این کارخانجات گردیده که خود مدیریت صحیحی را از نظر زیستمحیطی طلب مینماید.باتوجه به اهمیت موضوع در تحقیق حاضر وضعیت فعلی مدیریت این زائدات در استان قم بهعنوان مطالعه موردی مورد تحقیق واقع شد. در انجام تحقیق 55 کارخانه سنگبری استان قم بهعنوان نمونه با در نظر گرفتن محل استقرار آنها انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت.محل دفع این زائدات نیز از نظر تاثیر بر اجزاء مختلف محیط زیست بررسی شد.
براساس نتایج حاصل از تحقیق در سطح استان قم در کل 681 واحد سنگبری فعال هست که تماما در اطراف شهر قم(حداکثر تا شعاع 51 کیلومتری)و در چهار منطقه جاده کوه سفید،جاده قدیم تهران-قم،جاده کاشان و جاده قدیم اصفهان قرار دارند که زائدات و باطلههای خود را در 4 جایگاه دفع میکنند.این کارخانهها از نظر دارا بودن دستگاه برش سنگ به دو دسته یک دستگاهی و دو دستگاهی تقسیم میشوند که تعداد 151 واحد یک دستگاهی و 53 واحد دو دستگاهی میباشند.بیشترین فراوانی کارخانجات در جاده کاشان و به تعداد کل 77 واحد میباشد.بطور متوسط حدود 05% کل بلوکهای سنگ وارده به کارخانه به صورت باطله درآمده و از کارخانه دفع میشود.کارخانجات سنگبری دارای یک دستگاه برش بهطور متوسط در سال 004 تن زائدات تولید میکنند و کارخانجات سنگبری دارای 2 دستگاه برش بهطور متوسط در سال 006 تن زائدات تولید میکنند.مقدار کل سالیانه زائدات تولید شده 00418 تن برآورد میشود. در مجموع مدیریت برنامهریزی شدهای در خصوص دفع صحیح زائدات سنگبری در محلهای دفع وجود نداشته و لازم است در سطح کشور و بویژه در استان قم اقدامات جامعی از سوی متولیان امر از جمله شهرداری در جهت جمعآوری، بازیافت و دفع صحیح این زائدات به عمل آید.
خلاصه ماشینی:
"به منظور بهبود وضعیت موجود پیشنهادات زیر میتواند مدنظر برنامهریزان و مدیران مربوطه قرار گیرد: *مدیریت بهینه مکانهای دفع با تفکیک دفع و دفع جداگانه باطلههای سنگبری،نخالههای ساختمانی و سایر مواد به صور بلوکبندی شده *حصارکشی مکانهای دفع به منظور مشخص نمودن محدوده دفع و استفاده بهینه از حداکثر ظرفیت مکانها *نصب تابلوهای هشداردهنده و راهنمائیکننده در مکانهای دفع *تسطیح و لایهبندی باطلهها *پوشش باطلهها با خاک جهت حفظ جنبههای زیبا شناختی *اجرای محکم قانون پیشگیری از دفع غیرمجاز در خارج از مکانهای تعیینشده با بکارگیری ماموران مربوط *ارائه آموزشهای لازم به پیمانکاران بخش خصوصی جهت دفع بهینه زائدات جامد سنگبریها *استفاده از تجارب صاحبان صنایع در امر مدیریت بهتر باطلههای سنگبری *بازیافت باطلههای سنگبری بهعنوان بهترین راهکار مدیریت صحیح باطلهها *اصلاح شیوه برش،نحوه استخراج و برش در معدن جهت کاهش میزان تولید باطله *توسعه کارخانه سنگکوبی در سطح استان به منظور بازیافت بیشتر زائدات سنگبریها و افزایش مصرف باطله برای مقاصد سودمند با حمایت شهرداری از بخش خصوصی *تشویق کارخانجات سنگکوبی جهت استفاده از باطلههای کارخانجات سنگبری بهعنوان مواد اولیه بجای استفاده از خرده سنگها و باطلههای معدن *تشویق صاحبان صنایع سنگبری جهت تفکیک و نگهداری جداگانه انواع زائدات سنگبری و پرهیز از اختلاط آنها با لجن و همچنین با یکدیگر جهت تسهیل استفاده مجدد توسط کارخانههای سنگکوبی *جایگزینی استفاده از باطلهها در تولید شن و ماسه بجای استفاده از معادن شن و ماسه در سطح استان *استفاده از تجارب استان اصفهان در خصوص مدیریت باطلههای سنگبری *بهرهگیری از راهکارهای زیر جهت کاهش باطله های سنگبریها: *بهرهگیری از راهکارهای زیر جهت کاهش باطله های سنگبریها: 1-اصلاح شیوه برش در معدن سنگ(بریدن با سیم بر و بصورت قالبی و مکعبی) 2-اصلاح شیوه برش در کارخانه 3-بکارگیری کارگران ماهر منابع 1."