چکیده:
از نگاه دینی،احاطهء فوق طبیعت بر طبیعت به گونهای است که طبیعت، مرتبهء نازل و ظاهر،و فوق طبیعت باطن و حقیقت عالم هستی،محسوب میشود که از ارزش و قداست والایی برخوردار است؛لذا«غیب»در فرهنگ قرآنی حامل معنایی خاص است که تنها با مراجعه به سخن وحی میتوان آن را شناخت و مراجعه به تفسیر علامه«طباطبایی(ره)»که آیات قرآن را با سخن وحی تفسیر نموده از اهمیت بسزایی برخوردار است. آنچه در این پژوهش بررسی میگردد،این است که،با توجه به برداشتهای علامه طباطبایی از غیب در آیات،معنای غیب و شهود چیست؟ غیب چه مصادیقی میتواند داشته باشد؟ بشر چگونه میتواند عالم به غیب شود؟ نتیجهء حاصل ازاین مقال این است که،غیب و شهود دو مفهوم نسبی است که تنها در مورد مخلوق،به علت محدودیت وجودی،معنی پیدا میکند؛لذا مصادیق غیب متعدد است که علامه در ذیل بعضی از آیات،به اشاره کرده است.همچنین خداوند براساس مشیتش گاه بشری مانندرسولان خود را به واسطهء وحی،بر غیب آگاه میکنند.نکتهای که شایان ذکر است،این است که علامه،در تعریف غیب و شهود،براساس دیدگاه فلسفی خود در باب علم و در تعیین مصداق غیب،براساس آیات و روایات سخن گفته است.
خلاصه ماشینی:
"»41 طبق آیهء مورد بحث(33 بقره)،خداوند علم به این اسماء را به آدم آموخت،اما علامه،با استدلال و تمسک به سیاق آیات بیان میکند که،این علم از سنخ علمهای ما نبوده است؛یعنی متعلق علم آدم،صرف اسماء نبوده است؛لذا ایشان بعد از نقل حدیثی از امام«صادق(ع)»مبنی بر اینکه خداوند اسامی حجتهای خود را به آدم آموخت درحالی که ملادکه از آن اسمها بیخبر بودند،میفرماید: این نوع روایات با آنچه گفتیم منافاتی ندارد؛چون،هیچچیز نیست مگر آنکه خزینههای آن زد خداوند است و هر اسمی که در مقابل معنا و مسمایی هست برای همین در خزائن غیب نیز هست؛پس در نتیجه هیچ فرقی نمیکند بین اینکه گفته شود،خداوند آنچه در خزائن غیب هست،یعنی غیب آسمانها و زمین را به آدم تعلیم داد و یا گفته شود خداوند اسم هرچیز را که باز غیب آسمانها و زمین است به آدم بیاموخت؛چون،روشن است که نتیجهء هر دو یکی است.
علامه در تفسیر این آیه میفرماید:خداوند حال کفار و جزایی را که در برابر کفر دارند بیان کرد تا تقسیم را تمام کرده باشد،که از جمله صفات مؤمنین خشیت و ترس از خدا را آورد،و اگر خشیت آنان را«خشیت به غیب»خواند برای این است که آن عذابی که به آن ایمان آوردهاند و از آن میترسند عذابی است در پردهء غیب،نه عذابی که امروزه با حواس خود آن را احساس میکنند."