خلاصه ماشینی:
") بیهرگونه مبالغهای باید پذیرفت که اگر ناصر الدین شاه ناجوانمردانه و بیدلیل فرمان اعدام امیر کبیر را،پس از سالها خدمتگزاری به ایران صادر نکرده و دست خودرا به خون یکی از معدود خدمتگزاران صدیق ایران نیالوده بود،و نیز اگر امیر کبیر در مقام خود سالها باقی میماند،به یقین،امیر کبیر،ایران عصر قاجاری را که همچنان در دوران قرون وسطی متوقف گمردیده بود،با حسن سیاست و واقعبینی و ایراندوستی،به شاهراه ترقی و تعالی هدایت میکرد،و در نتیجه مورخان،تاریخ یکصد و پنجاه سالهء اخیر ایران را به صورتی دیگر رقم میزدند.
میرزا تقی خان مراحل ترقی را با کاردانی و هوشیاری و حسن سیاست یکی پس از دیگری در پشت سر نهاده بود که ناصر الدین شاه به سلطنت رسید و وی همراه شاه به تهران آمد و در 22 ذیقعدهء 1264،شاه«تمام مور ایران را به دست او سپرد».
به فرمان ناصر الدین شاه امیر کبیر به قتل رسید،همچنان که به فرمان پدرش، محمد شاه قاجار،نیز قائم مقام ثانی صدر اعظم بزرگ ایران را که مردی اصلاحطلب و ادیب بود در 30 صفر 1251 هـ.
دستخطهای ناصر لدین شاه: نخستین دستخط شاه به امیر کبیر چون شاه و امیر نظام به تهران رسیدند،بر همه آشکار گشت که صدر اعظم آیندهء ایران میرزا تقی خان است.
فرمان ناصر الدین شاه بر اعدام امیر صادر گشت «چاکر آستان ملائک پاسبان،فدوی خاص دولت ابد مدت،حاج علی خان پیشخدمت خاصه،فارشباشی دربار سپهر اقتدار مأمور است به فین کاشان رفته میرزاتقی خان فراهانی را راحت نماید و در انجام این مأموریت بین اقران مفتخر و به مراحم خسروانی مستظهر بوده باشد»(ص 725)."