چکیده:
پژوهش های آموزشی و چالش های فراروی
ساکی رضا*
* پژوهشکده تعلیم و تربیت
استفاده از پژوهش درتحلیل، طراحی، اجرا و ارزش یابی فعالیت های سازمانی از دیرباز مورد توجه مدیران در اغلب سازمان ها بوده است. با تدارک برنامه های پژوهشی در درون سازمان ها، اطلاعات و دانش مورد نیاز برای تصمیم گیری اثر بخش در ابعاد مختلف فراهم می شود، به ویژه در سازمان هایی با اهداف و وظایف پیچیده، بهره گیری از پژوهش در هدایت فعالیت ها بیش از پیش مورد توجه است. پژوهش در سازمان ها اصولا در مسیر پشتیبانی از فعالیت های به سازی سازمانی صورت می پذیرد. این موضوع با شناسایی ماهیت ابعاد و، مولفه های سازمانی و عوامل موثر بر آن ها محقق می گردد. پژوهش بر حسب ظرفیتی که در تولید دانش و اطلاعات پیرامون موضوعات و مسایل سازمانی دارد، عامل معتبر تری برای هدایت کوشش های معطوف به فعالیت به سازی سازمانی است و از این منظر پایه فعالیت های به سازی در سازمان ها به شمار می آید.
در سازمان های آموزشی نیز پژوهش جایگاه ویژه ای دارد. آموزش و پرورش هم در بعد تحلیل و طراحی برنامه ها و هم در اجرا و ارزش یابی از آن ها عموما با فضای پیچیده ای رو در رو است. پژوهش این پیچیدگی برای مدیران و برنامه ریزان آموزشی قابل فهم می سازد و از این رو تصمیم گیری را در این حوزه کارآمدتر می کند. با تکیه بر یافته های پژوهشی امکان تدارک مناسب فعالیت ها در سطوح مختلف و در جهت نیل به اهداف آموزشی، بیش از پیش فراهم می شود.
این مقاله می کوشد با معرفی اهم مسایل جاری حوزه پژوهش در آموزش و پرورش،- با تاکید ویژه بر ایران- فرصتی را برای جلب توجه صاحب نظران و مسوولان نسبت به آن ها فراهم سازد تا پژوهش بتواند با نیل به کارآمدی، با تمامی ظرفیت خود در مسیر اصلاح نظام های آموزشی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
این مقاله میکوشد با معرفی اهم مسائل جاری حوزهی پژوهش در آموزش و پرورش،-با تأکید وپژه بر ایران- فرصتی را برای جلب توجه صاحبنظران و مسوولان نسبت به آنها فراهم سازد تا پژوهش بتواند با نیل به کارآمدی،با تمامی ظرفیت خود در مسیر اصلاح نظامهای آموزشی قرار گیرد.
اما بخش پژوهش در آموزش و پرورش هم اکنون در مسیر انجام مأموریتها و وظایف خود با مسائل قابل تأملی رو به روست که بیتوجهی به آنها میتواند نظامهای آموزشی را از دسترسی به محصولات یک بخش پژوهشی کارآمد محروم سازد.
کاریک1 با ناامیدی و دلسردی از وضع موجود تأثیرگذاری یافتههای پژوهشی بر تصمیمگیریها،از این گفتهی پژوهشگر سرشناس آمریکایی،جین گلاس2 حمایت میکند که اطلاعات ده معلم شایسته در خصوص چگونگی ادارهی کلاس درس و ارتقای سطح یادگیری در آن،بیش از مقدار اطلاعاتی است که یک معلم عادی قادر است با استفاده از تمام نتایج تحقیقات آموزشی و تربیتی (منتشر شده در نشریات)به دست آورد(به نقل از مهرمحمدی،1379) مردیت گال و همکاران(ترجمهی نصر و همکاران،1382)نیز به همین ترتیب با نقل یک مقایسهای نظرورزانه3،به تشریح پایهی برخی دیدگاههای انتقادی از حوزهی تحقیقات در آموزش و پرورش پرداختهاند.
چگونه میتوان پایههایی مشترک برای آموزش پژوهش به این طیف گوناگون در نظر گرفت؟هنوز روشن نشده که یک پژوهشگر آموزشی اصولا باید برخوردار از کدام مهارت و تواناییها باشد؟ ناهمگونی تربیت آکادمیک پژوهشگران با نیازهای اساسی و عملی تعلیم و تربیت از دیگر مسایل در بخش تحقیقات آموزشی است.
اما این حوزه از فعالیتها خود اکنون در با مسائلی مواجه است که بیتوجهی به آنها میتواند موجب تشدید مسائل آموزش و پرورش به دلیل ضعف و عدم کارآمدی بخش پژوهش-بهعنوان نظام هشیارکننده گردد.