خلاصه ماشینی:
"کدامیک از تهاجمات نظامی یا سیاسی روسیه به ایران است که وقتی منجر به قرارداد و یا معاهدهای میشود مهاجم را حتی یک قدم به خلیج نزدیکتر نکند؟ و آیا در سال 1881 میلادی،مردم ترکمنصحرا که آن روز در تبعیت ایران بودند با آن رشادت دلیرانهای که از خود نشان دادند و در حالیکه از هر جهت به محاصره سپاه روسیه درآمده و راهی جز تسلیم نداشتند،ولی باز قوای تزاری را چندین بار به تپههای مشهور آن نواحی عقب نشاندند،توانستند گامی چند این اژدهای سرخ را از هدف اصلی او عقب رانند؟و از طرفی در همین زمان،مگر افغانستان قربانی پیشپاافتاده همین عروس تبآلود خلیجفارس نیست؟باید دانست که موقعیت مهم ایران به خاطر طبیعت این سرزمین از نظر دول قدرتمند ادوار تاریخ مهم بوده،نه از لحاظ منابع طبیعی و ثروت خداداده آن.
ولی به همین اندازه اکتفا میکنیم که روسیه برخلاف انگلستان بسط بازارهای تجاری را وسیلهای برای اعمال نفوذ سیاسی خود قرارداده و به نام به دست آوردن بازار تجاری سرزمینی را بزیر یوغ استعمار خود میکشید؛چنانچه در هند با نام کمپانی هند شرقی همین مسیر را برای مسلط شدن بر هندوستان در پیش گرفت؛روسیه به هر سرزمینی که چشم میدوخت اول قوای نظامی گسیل میداشت و پس از اشغال آن نواحی برای تثبیت و تکمیل حاکمیت خود سفره تجارت را میگسترد برای مثال پس از اشغال قفقاز در این سرزمین و نواحی شمال ایران کالای ارائهشده از طرف روسیه در بازارهای ایران چنان با تنزل مصنوعی قیمتها روبرو شد که گاهی بهای آن از قیمت تمامشده هم به مراتب ارزانتر و در نتیجه یک نوع فراگیری امتعه روسی در بازارهای مورد نظر ایجاد میگردید."